Waterpokken en zwanger: wat zijn de risico’s?

Wat is waterpokken?

Waterpokken is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door het varicellazostervirus. De medische term voor waterpokken is varicella zoster. De infectieziekte veroorzaakt rode vlekjes die overgaan in met vocht gevulde blaasjes. In een volgend stadium drogen deze in en worden het korstjes. Alle drie de stadia komen tegelijkertijd op het lichaam voor. Meestal verloopt de ziekte mild en zijn de klachten onschuldig.

Waterpokken is een van de klassieke kinderziekten. Ongeveer 95% van de Nederlanders krijgt de ziekte voor het vijfde levensjaar. Heb je eenmaal waterpokken gehad? Dan heeft je lichaam antistoffen tegen het virus aangemaakt. De kans is dan zeer klein dat je het nog een keer krijgt. Was je echter jonger dan 1 jaar oud toen je waterpokken kreeg? Dan bestaat de kans dat je niet genoeg antistoffen hebt opgebouwd en de ziekte op latere leeftijd opnieuw krijgt.

Bij volwassenen verloopt de ziekte vaak heviger dan bij kinderen. Je voelt je zieker, de blaasjes jeuken meer en blijven langer aanwezig. Daarnaast is bij volwassenen de kans groter dat waterpokken complicaties veroorzaakt, zoals longontsteking, huidinfecties of aantasting van het zenuwstelsel.

Waterpokken tijdens de zwangerschap

96% van de zwangere vrouwen in Nederland heeft waterpokken gehad. Wanneer je in het verleden al waterpokken gehad hebt, kan je het niet nog een keer krijgen. Je hebt antistoffen opgebouwd tegen de ziekte. Ook je baby is tijdens de zwangerschap en de eerste maanden na de geboorte beschermd hierdoor. Je hoeft je dan dus geen zorgen te maken. Heb je echter nog geen waterpokken gehad? Dan kan deze ziekte tijdens je zwangerschap voor zowel jou als je baby een risico zijn.

Het risico van waterpokken voor jou als zwangere

Ben je zwanger en loop je waterpokken op? Dan kan dit ernstige gevolgen hebben voor jou en je baby. Als zwangere heb je door waterpokken een kans van 5-10% om longontsteking te krijgen. Dit kan tijdens je zwangerschap levensgevaarlijk zijn. Ook is er een kleine kans op andere complicaties. Voorbeelden hiervan zijn een leverontsteking, hersenontsteking of ontsteking van de nieren, het hart of de gewrichten.

Het risico van waterpokken voor je ongeboren baby

Waterpokken tijdens de zwangerschap geeft een kans van ongeveer 5% op vroeggeboorte. Daarnaast is er een kleine kans dat je baby door waterpokken het congenitale varicella syndroom (CVS) krijgt. Dit syndroom gaat gepaard met angeboren afwijkingen zoals huidbeschadigingen, oogafwijkingen en te kleine armen of benen. Ben je tussen de 13 en 20 weken zwanger en krijg je waterpokken? Dan is de kans op CVS het grootst, namelijk 2%. Na de 24e week komt het syndroom niet meer voor.

Het risico van waterpokken voor je pasgeboren baby

Krijg je waterpokken en verschijnen de blaasjes vijf dagen vóór tot twee dagen na de bevalling? Dan is de kans groot dat je baby ook ziek wordt. Je baby raakte dan via de placenta besmet. Je baby krijgt hierdoor direct in zijn bloed veel virus binnen. Tegelijkertijd heb jij nog onvoldoende antistoffen tegen het virus aangemaakt om door te kunnen geven aan je baby. Door deze combinatie kan de ziekte ernstig verlopen bij je pasgeboren baby.

Raakt je baby vlak voor de bevalling besmet, dan kan dit leiden tot een infectie vlak na de geboorte. Hierbij kan een longontsteking (pneumonie), hersenvliesontsteking (meningitis), maagdarminfectie (gastro-enteritis) of leverontsteking (hepatitis) ontstaan. Om dit te voorkomen, krijgt je baby krijgt antistoffen toegediend. Dit verkleint de kans op een ernstig ziekteverloop.

Besmetting van je baby door anderen

De meeste baby’s zijn in de kraamtijd nog beschermd tegen waterpokken, omdat hun moeder de ziekte gehad heeft. De antistoffen die jij doorgeeft, zijn nog zo’n drie maanden in het lichaam van je baby aanwezig.

Raakt je baby tijdens of vlak na de bevalling toch besmet door bijvoorbeeld de verloskundige, broertjes of zusjes? Dan verloopt waterpokken minder ernstig. Dit komt omdat hij het virus via zijn luchtwegen binnenkrijgt, in plaats van direct via zijn bloed. Je baby doorloopt dan een normale besmettingscyclus en bouwt antistoffen op. Wel bouwt hij nog maar weinig antistoffen op, omdat zijn afweersysteem nog niet optimaal werkt. Dit zorgt ervoor dat hij het virus later opnieuw kan krijgen.

Zwanger en contact gehad met waterpokken, wat nu?

Heb je nog niet eerder waterpokken gehad en ben je eraan blootgesteld? Dan brengt besmetting gezondheidsrisico’s met zich mee. Vluchtig contact met iemand met waterpokken vormt niet gelijk een groot risico. Artsen zien het pas als een reële blootstelling wanneer:

• Iemand binnen je gezin waterpokken of gordelroos heeft
• Je minimaal vijf minuten binnen een afstand van twee meter bij een waterpokkenpatiënt was
• Je meer dan een uur in één ruimte was met een waterpokkenpatiënt

Neem in bovenstaande gevallen direct contact op met je huisarts of de huisartsenpost. Door middel van bloedonderzoek kijkt de arts of er antistoffen in je bloed aanwezig zijn. Wanneer dit niet het geval is, krijg je deze zo snel mogelijk in het ziekenhuis toegediend. Dit is nog zinvol tot 4 dagen (96 uur) na het contact.

Zwanger en contact met gordelroos

Het waterpokkenvirus kan ook gordelroos veroorzaken. Wanneer je waterpokken hebt gehad, blijft het virus in je lichaam achter. Bij een verminderde afweer kan het virus weer actief worden. Het uit zich dan als gordelroos. Dit is een infectie die voor jeukende en pijnlijke huiduitslag zorgt. Deze is gecentreerd op één plek. Heb je nog nooit waterpokken gehad? Dan kan je besmet raken met het waterpokkenvirus door contact met iemand die gordelroos heeft.

Wanneer contact opnemen met de huisarts?

Wanneer je tijdens je zwangerschap in contact komt met waterpokken, kan je je hier zorgen om maken. Heb je al waterpokken gehad of ben je ertegen gevaccineerd? Dan zijn deze zorgen niet nodig. Je hebt antistoffen opgebouwd en kan geen waterpokken meer krijgen. Ook heeft het geen gevolgen voor je ongeboren baby wanneer je in aanraking komt met waterpokken.

Bij de volgende situaties is het wel van belang om contact op te nemen met de huisarts:

• Je bent zwanger, hebt nooit waterpokken gehad en er is sprake geweest van reële blootstelling aan een persoon met waterpokken
• Je bent zwanger of net bevallen en vertoont symptomen van waterpokken (vlekjes en/of blaasjes)

Veelgestelde vragen over waterpokken tijdens de zwangerschap

Twijfel je of je als zwangere de deur uit kan wanneer waterpokken heerst? Of wil je weten of je met waterpokken borstvoeding mag geven? Lees hieronder verder voor het antwoord op de meest gestelde vragen.