Hoe veranderen je hersenen tijdens de zwangerschap?

Daar zijn ze weer…die hormonen

Hormonen spelen een belangrijke rol tijdens de zwangerschap, dat wist je waarschijnlijk al. Maar wist je dat ze ook een belangrijke rol spelen in de hersenen? Geslachtshormonen hebben bijvoorbeeld invloed op de structuur van hersencellen. Wat de gigantische hormonenvloed precies met je hersenen doet als je zwanger bent, is gek genoeg nog weinig onderzocht.

Bij dieren is hier al veel meer onderzoek naar gedaan. Deze onderzoeken wijzen uit dat de zwangerschap en het moederschap bij dieren leiden tot langdurige veranderingen in de hersenen en het gedrag. In het onderzoek ‘Zwangerschap & de Hersenen’ willen de onderzoekers meer te weten komen over de effecten van zwangerschap op de hersenen van de vrouw.

Hersenveranderingen

Hoofdonderzoeker Hoekzema en haar collega’s deden al eerder onderzoek naar de invloed van hormonen en zwangerschap op de hersenen. Hierbij werden MRI-scans van vrouwen met een kinderwens gemaakt. De scans van vóór en na de zwangerschap werden met elkaar vergeleken, maar ook met scans van nieuwbakken papa’s en vrouwelijke leeftijdsgenoten die nooit zwanger waren geweest.

Uit het onderzoek bleek dat bij zwangere vrouwen, net als bij zwangere dieren, grote veranderingen plaatsvinden in de hersenen. Terwijl je buik alleen maar groeit, wordt de grijze stof (het deel van de hersenen waar informatie wordt verwerkt) in verschillende hersengebieden juist kleiner.

Je grijze stof neemt voornamelijk af in de hersengebieden die een rol spelen bij sociale processen, vooral in het Theory of Mind-hersennetwerk. Dit netwerk zorgt er onder andere voor dat jij je kan inleven in anderen, dat je emoties en intenties van anderen in kan schatten en dat je beseft dat de emoties van anderen kunnen verschillen met die van jou.

De veranderingen in de hersenstructuur van de onderzochte vrouwen waren nog tot minimaal 2 jaar na de geboorte van hun kindjes zichtbaar. De veranderingen waren trouwens zo duidelijk dat een computerprogramma, op basis van deze hersenveranderingen op de scans, kon herkennen of de vrouwen zwanger waren geweest of niet.

Wat is de functie van deze breinveranderingen?

Bij het afnemen van je hersenvolume denk je waarschijnlijk dat je hersenen slechter worden of een bepaalde functie verliezen, zoals bij veroudering of sommige ziektes gebeurt. Dit hoeft niet zo te zijn.

Tijdens de adolescentie vindt er namelijk een zelfde soort proces plaats. En onder invloed van dezelfde hormonen die ook in de zwangerschap de pan uitrijzen! Er worden in deze periode bepaalde verbindingen tussen hersencellen verwijderd, waardoor je hersenen efficiënter werken.

Wellicht is er bij de zwangerschap ook sprake van zo’n specialisatie in sociale hersengebieden. Het zou goed kunnen dat deze veranderingen ontstaan om je te helpen bij je nieuwe rol als moeder. Van ratten is bijvoorbeeld bekend dat de vrouwtjes tijdens en na de zwangerschap een beter ruimtelijk geheugen ontwikkelen, en dat ze beter worden in het vinden van voedsel en het vangen van prooien.

Een betere moeder door hersenveranderingen?

Bij mensen is het mogelijk dat de hersenveranderingen zorgen voor betere vaardigheden die belangrijk zijn bij het verzorgen van je baby, bijvoorbeeld het herkennen van de verschillende signalen van je baby en hun betekenis.

Het onderzoek liet aanwijzingen zien die aangeven dat de hersenveranderingen inderdaad een rol kunnen spelen in de overgang naar het moederschap. Zo vonden de veranderingen deels plaats in de hersengebieden die het sterkste reageerden op de kindjes na de geboorte. Ook konden bepaalde maten van moeder-kindbinding voorspeld worden op basis van de hersenveranderingen.