Alles over medicijngebruik tijdens de zwangerschap

Moeders van Morgen

Tijdens je zwangerschap gebruik je waarschijnlijk verschillende geneesmiddelen. Denk aan het foliumzuur dat je in de eerste maanden van je zwangerschap slikt. Misschien slik je Rennies tegen brandend maagzuur en gebruik je neusspray bij verkoudheid.

Kenniscentrum Moeders van Morgen van Bijwerkingencentrum Lareb doet onderzoek naar het gebruik van geneesmiddelen voor, tijdens en na de zwangerschap. In de kennisbank kan je per middel opzoeken of je het kan gebruiken als je zwanger bent. Ben je benieuwd welke veelgebruikte middelen je kan gebruiken? Moeders van Morgen geeft er hier antwoord op.

1. Wat kan ik doen als ik (neus)verkouden ben?

Bij een (neus)verkoudheid kan je last hebben van verschillende klachten. Denk aan slijm, droge hoest en een verstopte neus. Welke middelen je hiertegen kan gebruiken, verschilt per klacht.

Slijm

Bij vastzittend slijm kan je een hoestmiddel of hoestdrank gebruiken, bijvoorbeeld met acetylcysteïne (zoals Fluimucil®).

Naar het gebruik van broomhexine tijdens de zwangerschap is weinig onderzoek gedaan. Onderzoek dat gedaan is, laat zien dat er weinig van deze stof bij je baby kan komen.

Er zijn geen gegevens bekend over gebruik van broomhexine in het eerste trimester. Gebruik het in dat trimester liever niet. Bij gebruik in het derde trimester zijn er geen aanwijzingen voor schadelijke effecten en lijkt het erop dat je het kan gebruiken.

Prikkelhoest

Bij prikkelende hoest kan je een hoestdrank gebruiken. Veel zwangere vrouwen gebruiken middelen met noscapine. Toch is de veiligheid hiervan niet wetenschappelijk onderzocht. Gebruik dit daarom alleen voor korte tijd (maximaal een paar dagen achter elkaar).

Verstopte luchtwegen

In inhalatiezalf zoals Dampo® en Vicks VapoRub® zit onder andere menthol, kamfer en eucalyptus. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar deze kruiden tijdens de zwangerschap.

Smeer je deze zalven op? Dan is de hoeveelheid kruiden die in je bloed terechtkomt heel klein. En daardoor de hoeveelheid die bij je kindje kan komen ook. Toch kan je deze middelen het beste niet te vaak gebruiken als je zwanger bent.

Is je huid intact (niet kapot) en smeer je het alleen op je borst of gezicht? Dan kan je het een paar dagen achter elkaar gebruiken als dit helpt bij het vrij ademen.

Let wel op als je borstvoeding geeft. Als de zalf op je tepel terechtkomt, kan je baby het via de mond binnenkrijgen. Dit is schadelijk voor je kindje. Gebruik daarom geen inhalatiezalf als je borstvoeding geeft.

Verstopte neus

Bij een verstopte neus kan je het beste zoute neusdruppels of zoute neusspray gebruiken. Deze zijn veilig tijdens je zwangerschap. Helpt dit niet genoeg? Dan kan je voor korte tijd een sterkere neusspray gebruiken. Dit zijn neussprays met de werkzame stof xylometazoline (Otrivin®) of oxymetazoline (Nasivin®, Vicks®). Hierin zit een middel dat ervoor zorgt dat je neusslijmvlies minder opzwelt.

Let wel op dat je deze sterkere neusspray en neusdruppels maar 5 tot 7 dagen mag gebruiken. Langer gebruik kan je neusslijmvlies beschadigen. Hierdoor kunnen de klachten juist erger worden. Dit geldt ook als je niet zwanger bent.

2. Mag ik allergiemedicijnen nemen als ik zwanger ben?

De meeste medicijnen tegen hooikoorts en allergieën mag je nemen als je zwanger bent, maar niet allemaal. Meestal hoef je ze niet iedere dag te gebruiken. Neem ze in als je klachten krijgt of verwacht dat je klachten krijgt.

Neusspray en oogdruppels

Je kan het beste neusspray (levocabastine, azelastine, beclometason, budesonide, fluticason) of oogdruppels (levocabastine, azelastine) gebruiken. Hiervan komt weinig in je bloed, omdat ze werken op de plaats waar je last hebt. Er komt dus heel weinig bij je kindje terecht.

Tabletten tegen hooikoorts

Helpen neusspray en oogdruppels niet goed genoeg? Dan kan je tabletten gebruiken. De werkzame stof wordt iets meer opgenomen in je bloed. Daardoor kan er meer bij je kindje komen. Toch weten we uit onderzoek dat er middelen zijn die niet schadelijk zijn voor je zwangerschap of kindje.

Cetirizine en loratadine

Gebruik het liefst cetirizine of loratadine tabletten. Levoceterizine lijkt op cetirizine en heeft waarschijnlijk geen negatieve effecten. Wel is er minder onderzoek naar dit middel gedaan. Daarom kan je beter cetirizine gebruiken.

Overige allergiemiddelen

Van andere allergiemiddelen weten we niet of je ze veilig kan gebruiken, omdat er te weinig onderzoek naar gedaan is. Daarom kan je beter kiezen voor een middel waar wel informatie over bekend is. Ook word je van sommige andere allergiemiddelen suf (zoals clemastine, promethazine en hydroxyzine). Dit wil je vooral rondom de bevalling voorkomen.

3. Mag ik middelen met planten- en kruiden extracten gebruiken als ik zwanger ben?

Vaak wordt gedacht dat middelen met planten en kruiden niet schadelijk zijn. Ze worden gebruikt met het idee van ‘baat het niet, dan schaadt het niet’. Toch is dit niet altijd het geval.

Dat het natuurlijke producten zijn, wil niet zeggen dat ze ongevaarlijk zijn. Van veel van deze middelen is niet genoeg bekend over de veiligheid ervan tijdens de zwangerschap.

Daarnaast zitten er mogelijk stoffen in planten die schadelijk kunnen zijn voor je ongeboren baby. Daarom kan je beter geen planten- en kruidenextracten gebruiken als je zwanger bent.

4. Mag ik Rennies gebruiken en zo ja, mag dit ook maanden achter elkaar?

Rennies zijn van de medicijnen tegen maagklachten de mildst werkzame middelen. Maar gebruik je ze lange tijd en/of in hoge dosering (meerdere keren per dag)? Dan kan Rennie zorgen voor hogere hoeveelheden calcium in je bloed.

Op de verpakking staat hoe vaak je het op een dag mag slikken. Houd je daaraan en neem ze alleen als je echt klachten hebt. Let er ook op dat je niet te veel producten met calcium eet, zoals melk en yoghurt. Overleg dit goed met je verloskundige of gynaecoloog.

Werken Rennies niet goed genoeg? Of moet je ze lange tijd achter elkaar gebruiken (meerdere keren per dag, twee weken lang)? Dan kan je het beste naar je huisarts gaan. Samen kunnen jullie kijken of er een middel is dat beter helpt.

5. Moet ik extra vitamines of een multivitamine gebruiken als ik zwanger ben?

Het advies is om tijdens je zwangerschap foliumzuur (400 microgram per dag) en vitamine D (10 microgram per dag) te slikken.

Is een multivitamine nodig?

Eet je gezond en gevarieerd? Dan is een multivitamine slikken niet nodig. Krijg je van bepaalde voedingsstoffen te weinig binnen, zoals calcium, jodium of omega-3 (visvetzuren)? Probeer dan eerst je voeding aan te passen. Als dat niet lukt, kan je erover denken om een supplement te nemen.

Multivitamines voor zwangere vrouwen

Neem je toch een multivitamine? Slik dan een multivitamine speciaal voor de zwangere vrouw. Daarin zit al de goede hoeveelheid foliumzuur en vitamine D. Deze hoef je dus niet meer los te nemen.

Daarnaast zit in deze multivitamine geen vitamine A. Hiervan mag je niet te veel binnenkrijgen als je zwanger bent.

Dagelijkse aanbevolen hoeveelheid

Let er verder op dat je niet over de dagelijks aanbevolen hoeveelheid (ADH) heen gaat. Zeker als je meerdere supplementen naast elkaar gebruikt. Op de verpakking staat vermeld hoeveel procent van de ADH jouw multivitamine bevat.

Is bij jou een tekort aan een bepaalde vitamine of mineraal vastgesteld door een arts? Samen met je huisarts kan je bespreken hoe je dit het beste kan behandelen.

6. Mag ik crèmes op de huid smeren?

Neutrale middelen (zonder geneesmiddel erin) kan je veilig op je huid smeren tijdens de zwangerschap. Denk aan normale bodylotions, zonnebrandcrème of douchecrèmes.

Crème met een geneesmiddel

Smeer je een crème met daarin een geneesmiddel? Dan komt er normaal gesproken weinig van het geneesmiddel in je bloed terecht. Daarom kan er ook weinig bij je baby komen. Er zijn veel verschillende crèmes, die we hier niet allemaal kunnen behandelen. Gebruik jij een crème waar een geneesmiddel in zit? Kijk dan in de kennisbank of je deze mag gebruiken.

Gebruik je een crème voor lange tijd, in grote hoeveelheden, op grote huidoppervlakken of op beschadigde huid? Dan neemt de hoeveelheid geneesmiddel die in je bloed komt wel toe.

Spier- en gewrichtsgel

Een voorbeeld van een crème waarbij het goed is om op te letten, is spier- en gewrichtsgel. Kies hierbij voor een gel waar geen ibuprofen of diclofenac in zit. Dit kan je op de verpakking bij de ingrediënten zien.

Waarschijnlijk neemt je huid weinig van deze geneesmiddelen op. Toch is het belangrijk om gebruik van (producten met) ibuprofen zoveel mogelijk te voorkomen. Zeker in de tweede helft van je zwangerschap.

7. Welke pijnstiller mag ik gebruiken als ik zwanger ben?

Probeer pijn tijdens je zwangerschap eerst minder te maken met paracetamol. Gebruik een lage dosis en neem het niet langer dan 5 dagen achter elkaar.

NSAID’s

Als dit niet genoeg werkt, kan je nadenken over één keer een NSAID zoals ibuprofen te nemen. Doe dit alleen in de eerste helft van de zwangerschap. In de tweede helft mag je helemaal geen NSAID’s gebruiken. Overleg dit ook altijd met je (huis)arts. Lees hier meer over pijnstillers tijdens de zwangerschap >>

Opioïden

Helpen paracetamol en/of NSAID’s niet voldoende? Dan kan je arts je een opioïde voorschrijven. Dit zijn erg sterke pijnstillers, waar bijvoorbeeld tramadol en morfine onder vallen. Als het gebruik hiervan echt nodig is, schrijft je arts je een zo laag mogelijke dosis voor die bij jou werkt. Overleg bij twijfel altijd met de arts die het medicijn heeft voorgeschreven.

Gebruik je in het derde trimester langere tijd opioïden? Dan houden artsen de gezondheid van je baby na de geboorte extra in de gaten.

8. Ik heb last van migraine, wat kan ik hiervoor nemen?

Je kan het beste paracetamol gebruiken bij migraine tijdens je zwangerschap. Werkt dit niet genoeg? Neem dan contact op met je huisarts.

Sumatripan

Met het gebruik van sumatriptan in het eerste trimester is veel ervaring. Als je dit af en toe slikt, kan het waarschijnlijk veilig worden gebruikt. Gebruik voor langere tijd en in het tweede trimester en derde trimester is minder onderzocht.

Ergotamine

Gebruik geen ergotamine tijdens je zwangerschap. Dit kan je bloedvaten smaller maken, wat nadelig kan zijn voor je kindje. Ook kan dit krampen in je baarmoeder veroorzaken.

Overige middelen

Naar andere middelen tegen migraine is niet genoeg onderzoek gedaan. Heeft je huisarts twijfel over de veiligheid van een medicijn, of zoekt deze de meest recente informatie? Dan kan hij of zij contact opnemen met Moeders van Morgen. Daarnaast kan je ook met je huisarts overleggen of profylaxe een mogelijkheid is.

9. Wat kan ik nemen tegen de misselijkheid?

Soms helpen veranderingen in je leefstijl al genoeg tegen misselijkheid. Denk aan regelmatig kleine hoeveelheden eten over de dag. Of opletten met koffie, thee, chocolade en vet eten. Verder kan gemberthee helpen bij milde klachten, of gemberpillen. Gebruik bij pillen vier keer per dag 250 mg.

Suprimal

Zijn de klachten daarmee niet voldoende over? Dan kan je meclozine (Suprimal®) gebruiken. Dit middel kan je bij de drogist kopen. Maar overleg wel altijd met je arts of verloskundige en gebruik dit middel zoals je met hen bespreekt. Wacht niet met innemen tot je klachten krijgt. Let op: dit middel kan je suf maken.

Meclozine/pyridoxine

Wanneer ook dit niet genoeg werkt, kan je huisarts meclozine/pyridoxine (Emesafene®), doxylamine of doxylamine/pyridoxine (Xonvea® of Navalit®) voorschrijven. Er is veel ervaring met deze middelen tijdens de zwangerschap. Gebruik het volgens recept en wacht niet tot je klachten krijgt. Ook van deze middelen is bekend dat ze versuffend kunnen werken.

Metoclopramide

Een andere mogelijkheid is metoclopramide (Primperan®). Ook dit kan je alleen op doktersrecept krijgen. Er is veel onderzoek naar gedaan en er is geen verhoogde kans op nadelige effecten gevonden. Gebruik het middel zo kort mogelijk. Dit omdat lang gebruik bijwerkingen kan geven bij de moeder.

10. Wel of geen geneesmiddelen gebruiken bij borstvoeding?

Als je borstvoeding geeft, is het slim om goed te kijken naar de geneesmiddelen die je gebruikt. Veel geneesmiddelen kan je gebruiken, omdat ze (bijna) niet in de melk terechtkomen. Bij sommige middelen zijn bepaalde maatregelen nodig, zoals tijdelijk kolven. Een klein aantal geneesmiddelen kan je beter niet gebruiken als je borstvoeding geeft.

Relatieve kinddosis

Het is belangrijk om te weten hoeveel medicijn in jouw bloed komt. Alleen dit kan in de melk komen. Of en hoeveel er dan in de melk komt, hangt af van een aantal dingen. Daar gaan we hier niet verder op in.

Daarnaast is het belangrijk hoeveel je baby drinkt. Dit samen noem je de relatieve kinddosis. Deze maat laat zien hoeveel procent van het medicijn dat jij neemt bij je baby terechtkomt.

De vuistregel is dat dit minder dan 10 procent moet zijn om borstvoeding te kunnen geven. Als de relatieve kinddosis van een medicijn bekend is, staat deze vermeld in de kennisbank van Moeders van Morgen.

Leeftijd van je kindje

Als laatste is de leeftijd van je kind belangrijk. Is je kindje te vroeg geboren of zijn er gezondheidsproblemen? Dan moet je extra voorzichtig zijn. Een kindje ouder dan 2 maanden is minder kwetsbaar. Je baby kan dan binnengekregen medicijnen steeds beter zelf afbreken. Vanaf 6 maanden wordt je baby minder afhankelijk van borstvoeding. Je kind krijgt dan ook minder medicijn binnen.

Overleg met je huisarts

Je kan op de kennisbank van Moeders van Morgen per medicijn opzoeken wat er bekend is over gebruik tijdens de borstvoeding. Maar let op: beslis nooit zelf of je een medicijn wel of niet kan gebruiken als je borstvoeding geeft. Ook niet als je op de website hierboven hebt gekeken. Overleg altijd eerst met je (huis)arts of apotheker.