Endometriose en zwanger worden

Wat is endometriose?

De binnenkant van je baarmoeder is bekleed met baarmoederslijmvlies. Dit wordt endometrium genoemd. Bij endometriose komen kleine stukjes weefsel dat lijkt op baarmoeder-slijmvlies ook buiten de baarmoeder voor. De plekken in je buik waar deze stukjes slijmvlies (ook wel endometriumhaarden genoemd) het meest voorkomen, zijn: in de buikholte, op je eierstokken, in de baarmoederwand, eileiders, buikvlies, de achterkant van je baarmoeder, de banden die je baarmoeder op zijn plaats houden, je blaas en darmen.

Wat doet het baarmoederslijmvlies?

De endometriumhaarden gedragen zich hetzelfde als het slijmvlies in je baarmoeder. Elke maand verdikt je baarmoederslijmvlies zich onder invloed van hormonen. Op deze manier bereidt het zich voor op een eventuele bevruchting en innesteling van een bevruchte eicel. Vindt er geen bevruchting plaats, dan breekt het slijmvlies af en ga je bloeden. Je bent ongesteld.

Net zoals je baarmoederslijmvlies, bereidt het verdwaalde weefsel zich voor op een bevruchte eicel. Dit betekent dat de endometriumhaarden ook dikker worden en bij het uitblijven van een bevruchting, mee menstrueren.

Het bloed van deze haarden kan echter niet worden afgevoerd via de vagina en hoopt zich op in je buikholte, in je eierstok of op je organen. Dit kan voor irritatie zorgen, wat leidt tot ontstekingen en pijnklachten.

Cysten en littekenweefsel

Doordat je lichaam zijn best doet om de verdwaalde bloedingen op te ruimen, kunnen cystes en littekenweefsel ontstaan. Cystes zijn holtes gevuld met vocht, bij endometriose is dit vaak (oud) bloed. Dit wordt een chocoladecyste genoemd, vanwege de kleur van het bloed.

Een cyste hoeft geen klachten te geven, maar kan wel een zwangerschap in de weg zitten, wanneer deze bijvoorbeeld in de eierstok ontstaat.

Littekenweefsel kan voor vergroeiingen zorgen en je baarmoeder kan verkleefd raken met bijvoorbeeld je darmen of je blaas.

Symptomen endometriose

Niet iedereen heeft klachten van endometriose. De klachten verschillen per vrouw en zelfs per menstruatiecyclus. Ze zijn dan ook moeilijk te voorspellen en hangen af van de ernst van de aandoening en op welke plekken de endometriumhaarden voorkomen. Je kan de volgende symptomen ervaren:

• Hevige menstruatiepijn
• Pijnlijke ovulatie
• Hevige bloedingen tijdens je menstruatie
• Pijn bij het plassen
• Moeite of pijn bij de ontlasting
• Pijn tijdens of na het vrijen
• Chronische pijn in je bekken
• Vermoeidheid
• Verminderde vruchtbaarheid of onvruchtbaarheid

Endometriose is helaas chronisch. De klachten kunnen verminderen door hormonale behandelingen, zoals de pil, maar komen daarna weer terug. In de overgang stopt het groeien en afstoten van het slijmvlies. De endometriose komt dan tot rust. De haarden zitten er nog wel, maar geven geen klachten meer.

Zwanger worden met endometriose

De meeste vrouwen hebben een milde vorm van endometriose en kunnen via de normale weg zwanger worden. Naarmate de ernst van de aandoening toeneemt, wordt de invloed op je vruchtbaarheid groter.

Ongeveer 30% tot 50% van de vrouwen met endometriose, ervaart verminderde vruchtbaarheid. Dit kan op verschillende manieren worden veroorzaakt:

• De endometriosehaarden zetten zich vast op de eierstokken, wat het loslaten van een eicel verhindert.
• De eileiders kunnen verkleefd zijn geraakt. De wanden zitten dan aan elkaar vast, waardoor een eicel er niet goed door kan.
• Door de littekens of verklevingen kan de eileider zich niet goed bewegen, waardoor deze zich niet naar de eierstok toe kan buigen om de eicel op te vangen.
• Een cyste kan een bevruchte eicel belemmeren om in te nestelen in het slijmvlies van de baarmoeder.

Behandeling van endometriose

Heb je geen kinderwens, dan gaat de voorkeur uit naar een behandeling met medicijnen. Naast pijnstillers en ontstekingsremmers, zijn dit hormonale behandelingen die de eisprong en vrouwelijke hormoonspiegels onderdrukken. Hormonale behandelingen kunnen niet toegepast worden als je zwanger wil worden. Gelukkig zijn er verschillende operatieve behandelingen die de kans op een zwangerschap vergroten:

Laparascopie (kijkoperatie)

Tijdens een kijkoperatie wordt er een kleine incisie gemaakt in je buik. Artsen gebruiken deze methode om de kleinere endometrioseplekjes weg te halen. Vooral bij vrouwen die een milde vorm van endometriose hebben, verbetert de kans op een (natuurlijke) zwangerschap.

Een kijkoperatie wordt ook gebruikt om endometriose vast te stellen. Soms vallen het weghalen van de stukjes weefsel en het vaststellen van de aandoening samen.

Laparatomie (openbuik-operatie)

Bij grotere verklevingen en/of cystes, gaan artsen over naar een openbuik-operatie. Er wordt een snee gemaakt ter hoogte van je bikinilijn. Op deze manier komt de arts beter bij de endometriumhaarden en is de kans op succes groter.

(On)vruchtbaarheid

Mochten bovenstaande ingrepen niet helpen om de kans op een zwangerschap te vergroten, dan kan dat een grote teleurstelling zijn. Gelukkig zijn er alternatieven bij verminderde vruchtbaarheid of onvruchtbaarheid. Verschillende vruchtbaarheidsbehandelingen kunnen bij endometriose toegepast worden.

IUI (kunstmatige inseminatie)

Als de eileiders niet verstopt zitten kan er overgegaan worden op IUI. Hierbij wordt mannelijk zaad ingebracht in de baarmoeder, wat de kans op een bevruchting vergroot.

IVF en ICSI

Andere vruchtbaarheidsbehandelingen bij endometriose zijn IVF en ICSI. Bij deze behandelingen worden rijpe eicellen door middel van een punctie weggezogen. Vervolgens worden ze samengebracht met goede zaadcellen (IVF) of één sterke zaadcel (ICSI). Als er een succesvolle bevruchting heeft plaatsgevonden, wordt het embryo teruggeplaatst in de baarmoeder.

Zwanger zijn met endometriose

Wanneer je zwanger bent, kunnen de klachten van endometriose minder worden. Dit komt omdat je tijdens je zwangerschap niet ongesteld wordt. Maar het is ook mogelijk dat je er juist meer last van krijgt, vooral in het eerste trimester. Je groeiende baarmoeder kan hier de oorzaak van zijn, net als de grotere hoeveelheid oestrogeen dat je tijdens je zwangerschap in je lichaam hebt. Dit hormoon speelt een grote rol bij het ontstaan van endometriose.

Ook na de bevalling kunnen de klachten minder zijn, zeker als je borstvoeding geeft. Toch kunnen ze ook dan erger worden. Het is van tevoren niet te voorspellen hoe dit bij jou zal zijn.

Als je endometriose hebt, kan de kans op problemen tijdens je zwangerschap iets groter zijn. Bij zwangere vrouwen met deze aandoening komt iets vaker een miskraam, zwangerschap buiten de baarmoeder of vroeggeboorte voor. Daarom is het mogelijk dat je extra vaak op controle komt.

Tips voor je menstruatie bij endometriose

Er zijn een aantal dingen die je zelf kan doen om pijnklachten tijdens de menstruatie te verlichten:

• Ontspanning. Wanneer het kan, zorg dan voor rust en ontspanning in de pijnlijke perioden.
• Warmte. Een warme kruik op je buik of een warm bad helpt om te ontspannen waardoor de pijn afneemt.
• Oefeningen. Als de pijn naar de rug uitstraalt kan je door je rug een paar keer hol en bol te maken je rugspieren ontspannen.
• Massage. Kijk je partner eens lief aan, een massage van de onderrug kan soms helpen tegen de pijn.

Meer weten over endometriose? Kijk eens op de website van de Endometriose Stichting.