Meest voorkomende slaapproblemen bij peuters: dit kan je doen

Peuters en slaapproblemen

Als je peuter niet goed slaapt, kan hij of zij last hebben van verschillende problemen. Peuters hebben bijvoorbeeld last van nachtmerries, worden ‘zomaar’ wakker ’s nachts of willen ’s avonds niet gaan slapen. Ook worden sommige kinderen extreem vroeg wakker, denk aan 4 uur in de ochtend. Dat laatste hoeft niet altijd problematisch te zijn voor het kind als je kleine genoeg uren geslapen heeft.

Slaapproblemen kunnen zorgen voor vermoeidheid, prikkelbaarheid en problemen met concentreren. Toch is het niet alleen vervelend voor je kindje, maar ook voor de ouders. Daarom is het goed om er iets aan te doen.

Zijn slaapproblemen bij peuters ‘normaal’?

Bijna alle kinderen maken fases door waarin ze minder goed slapen. Dat is heel normaal en meestal niets om je zorgen over te maken. Er zijn wel dingen die je kan doen om je kindje te helpen bij het doorbreken van een onrustig slaappatroon.

De meest voorkomende slaapproblemen bij peuters

Er zijn een aantal slaapproblemen die vaak voorkomen. Hieronder lees je wat het probleem inhoudt en hoe je er het beste mee om kan gaan.

1. Mijn kind wil niet gaan slapen

Peuters die elke dag zingend de trap op gaan als ze naar bed moeten, zijn een zeldzaam. De meeste peuters maken verschillende fases door waarin ze niet naar bed willen, en al helemaal niet willen gaan slapen.

Wanneer jullie je aan een vast dagritme houden, is het voor je kindje duidelijk wanneer het bedtijd is. Een rustig einde van de dag en een fijn bedritueel vormen een prettige afsluiting van de dag voor je peuter. Ook is het goed als je kleine overdag actief is. Ga bijvoorbeeld vaak naar buiten, een stuk wandelen of zorg ervoor dat je kind op een andere manier beweegt. Als je dit toepast, wordt de tocht naar bed hopelijk een stuk makkelijker, vooral omdat je kind dan van al dat bewegen echt moe is.

Lees meer over ‘mijn peuter wil niet slapen’ >>

2. Nachtmerries

Je peuter droomt ’s nachts veel om met alle indrukken van overdag om te gaan. Vaak zijn het rustige of leuke dromen, maar andere keren wordt je kleintje wakker van een nachtmerrie. Je kind kan dan heel bang zijn. Als je peuter een nachtmerrie heeft gehad, kan je hem of haar het beste troosten en daarna in het eigen bedje verder laten slapen. Soms zal je zelfs zien dat je dromer zich er de volgende dag niks van herinnert.

Je kan er niet altijd voor zorgen dat je kind geen nachtmerrie krijgt. Toch kunnen deze tips je peuter helpen om minder vaak last te hebben van nachtmerries:

• Laat je peuter geen spelletjes op de tablet doen of filmpjes kijken vlak voor het slapen gaan.
• Probeer vroeg te eten, zodat je kindje niet met een (te) volle buik gaat slapen.
• Praat de volgende dag met je kindje over de droom.
• Probeer je peuter altijd in het eigen bedje te troosten, zodat je kind het bedje als een veilige plek blijft zien.

Lees meer over nachtmerries >>

3. Night terrors

Nachtangsten, ook wel ‘night terrors’ genoemd, zijn niet hetzelfde als nachtmerries. Bij nachtangst wordt je kindje namelijk niet wakker, maar zit hij rechtop in bed met open ogen te gillen van angst. Nachtangst komt vooral voor als je peuter net slaapt, tot ongeveer drie uur na het inslapen. Vaak komt nachtangst steeds op hetzelfde tijdstip terug. Dit slaapprobleem komt vooral voor bij peuters vanaf drie jaar en kinderen in de basisschoolleeftijd.

Hoewel je kindje ’s nachts heel hard gilt, is je peuter niet wakker. Je hoeft je peuter ook niet wakker te maken. Je kan je kind het beste met rust laten tot hij of zij weer in een goede ‘slaapstand’ komt. Of op kalme toon praten om te laten weten dat je in de buurt bent. Fijn voor jou om te weten: je peuter weet er de volgende dag niks meer van.

Night terrors zijn niet gevaarlijk en gaan vanzelf over als je peuter ouder wordt. Een regelmatig ritme kan helpen om nachtangsten minder te maken. Ook kan het helpen om je kindje in het half uur voor de nachtangst uit bed te halen, bijvoorbeeld om even naar de wc te gaan. Dit werkt natuurlijk alleen als de nachtangsten elke keer op hetzelfde tijdstip ontstaan.

Lees meer over night terrors >>

4. Mijn peuter slaapt niet door

Je peuter wordt vaak wakker ‘s nachts, en jij dus ook. Zo’n fase kan behoorlijk vermoeiend zijn. Je kan je kindje natuurlijk niet dwingen om door te slapen, maar er zijn wel een aantal dingen waar je op kan letten.

Onderzoek allereerst of je kindje het fijn heeft in bed. Denk bijvoorbeeld aan de temperatuur in de kamer, is het niet te warm of te koud aangekleed? Een knuffeltje, een bedlampje en een rustige, donkere omgeving zijn ook fijn voor je kleine nachtbraker. Weet je zeker dat je kind lekker ligt, maar wordt hij of zij toch steeds wakker? Misschien heeft je peuter een nachtmerrie gehad. Probeer je kindje altijd in het eigen bedje te troosten en doe niet alle lichten aan.

Helpen al deze tips niet en heb je het gevoel dat er meer aan de hand is? Soms is er een medische oorzaak voor het wakker worden. Neem bij twijfel contact op met je huisarts of met het consultatiebureau.

5. Slaapwandelen

Sommige kinderen slaapwandelen. Bij slaapwandelen is het niet altijd zo dat je kindje echt gaat ‘wandelen’. Het kan ook zijn dat je peuter rechtop gaat zitten in bed met de ogen open. Als je kind ook echt gaat rondwandelen, gebeurt dat waarschijnlijk rustig. Slaapwandelen vindt meestal plaats als je peuter net één of twee uur slaapt. Tijdens het slaapwandelen slaapt je kindje gewoon door.

Als je kindje slaapwandelt, begeleid je hem rustig terug naar bed. Wakker maken is niet nodig. Zorg er wel voor dat je huis ‘slaapwandelproof’ is. Dit doe je door bijvoorbeeld door rondslingerend speelgoed op te ruimen en de traphekjes goed dicht te doen. Zo zal je kleine slaapwandelaar zich geen pijn doen.

6. Bang in het donker

Fantasie en werkelijkheid lopen voor peuters nog door elkaar. Je peuter kan dan ook van heel veel dingen bang worden: van apen op het dak tot monsters onder het bed. Als het donker is, vinden peuters alles vaak nóg spannender. Dit kan voor slaapproblemen zorgen.

Om je peuter te helpen tóch lekker te gaan slapen, kan je proberen te praten over wat je peuter eng vindt. Is het een schaduw op de muur? Is het een geluid op het dak? Laat je peuter eens zien waar een geluid of schaduw vandaan komt, dat kan helpen.

Soms is je kindje bang, zonder dat het te maken heeft met een geluid of een voorwerp. Deze enge gedachten kan je samen met een zelfbedachte gewoonte wegjagen, wegblazen of de deur uit zetten. Ook een nachtlampje helpt meestal goed tegen enge gedachten.

7. Mijn peuter is vroeg wakker

Terwijl het voor jouw gevoel nog nacht is, staat je peuter al te springen in bed en om ontbijt te roepen. Voor veel ouders is dit herkenbaar. Peuters zijn vaak vroege vogels, sommige willen zelfs al om vijf uur uit bed.

Als je peuter vroeg wakker wordt, kan dit verschillende oorzaken hebben. Misschien is het tijd om te stoppen met het middagdutje? Heeft je kindje het misschien te koud of te warm? Is het al erg licht in de kamer ’s morgens? Het is natuurlijk ook mogelijk dat jouw peuter gewoon een ochtendmens is.

Hier volgen een paar tips om je vroege vogel langer te laten slapen:

• Breng je kindje wat later naar bed ’s avonds.
• Stop met het middagslaapje of verkort het slaapje ’s middags.
• Zorg dat het goed donker is in de kamer.
• Houd een regelmatig dagritme aan.

Helpen deze tips niet? Dan kan je proberen om je kindje te leren in bed te blijven tot een bepaalde tijd. Hier zijn speciale slaaptrainers of kinderwekkers voor.

Ook is het slim om je eigen slaapritme aan te passen. Als je zelf wat eerder naar bed gaat, wordt eerder wakker worden ook wat minder erg. Wanneer je genoeg slaapuren maakt, vinden sommigen het zelfs fijn om vroeg wakker te zijn.

Lees meer over vroege vogels >>

8. Mijn peuter komt steeds uit bed

Er zijn ook peuters die niet echt slaapproblemen hebben, maar wel de hele tijd uit bed komen. Doet jouw kindje dit? Dan is het slim om te kijken waarom je kleine nachtbraker er steeds uitkomt.

Een van de grootste oorzaken van uit bed komen is dat een peuter niet moe genoeg is. Dit komt vooral voor wanneer een kind nog een dutje doet. Sommige hebben dit namelijk niet meer nodig, waardoor ze ’s nachts nog te energiek zijn.

Deze tips kunnen daarom helpen om je kleine nachtbraker in bed te houden:

• Ga na of je kind teveel energie heeft. Is dat zo? Kijk dan of je peuter het dutje overdag kan overslaan.
• Heeft jouw kleine een nachtlamp aan? Zorg er dan voor dat dit er eentje is met rood licht. Dit licht heeft het minste effect op de slaaphormonen van je kleine.
• Komt je kind er nog steeds uit? Ga dan kort naar je kind toe en leg hem of haar elke keer meteen weer in bed. Zeg duidelijk ‘Het is bedtijd en mama/papa wil gaan slapen.’ Blijf dit herhalen.
• Werk met een beloningssysteem. Elke ochtend mag je kindje, na een goede nacht in bed, een zonnetje inkleuren.

Let wel op: als je het dutje te vroeg afbouwt, kan dit weer zorgen voor een oververmoeid kind. Ook dat kan zorgen voor slaapproblemen in de nacht.

Wanneer hulp zoeken?

Meestal gaan slaapproblemen bij peuters vanzelf over. Heeft jouw peuter lange tijd slaapproblemen, of vermoed je dat er een medisch probleem is? Neem dan contact op met de huisarts.