Verlegen peuter: zo ondersteun je een timide kindje

Ontwikkeling peuter: zelfbewustzijn en verlegenheid

Als je kindje tussen de 1 en 4 jaar oud is, begint hij zich meer bewust te worden van zichzelf en de wereld om zich heen. Dit merk je vooral aan de peuterpuberteit: je kleine gaat regelmatig de strijd met je aan en ‘nee’ is zijn nieuwe lievelingswoord.

Doordat het zelfbewustzijn van je kind zich ontwikkelt, realiseert hij zich ook steeds meer hoe hij zich verhoudt tot andere mensen. Hij kan zich ineens heel klein voelen, of het idee hebben dat volwassenen over hem oordelen. Dit kan leiden tot onzekerheid en dus een verlegen peuter, zelfs als je kleine normaal heel extravert is. Over het algemeen is dit een fase, die vanzelf weer overgaat.

Eenkennigheid bij je peuter

Veel peuters die verlegen zijn, worden ook (weer) eenkennig. Je kindje kan extra aanhankelijk zijn of één begeleider op het kinderdagverblijf kiezen tegen wie hij wel durft te praten. Door die eenkennigheid kan ook verlatingsangst optreden. Bij de meeste kinderen verdwijnen deze gevoelens weer als ze 3 jaar oud zijn, maar het kan langer duren.

Wanneer is verlegenheid een probleem?

Ieder kind is anders. Sommige stappen met gemak op onbekenden af, anderen zijn wat meer afwachtend en kijken liever de kat uit de boom. In onze maatschappij is vaak meer waardering voor assertiviteit dan voor terughoudendheid, maar het één is niet per se beter dan het ander. Als je peuter verlegen is, hoeft dit dus zeker niet op een probleem te duiden. Wel zijn er een aantal dingen waar je alert op kan zijn.

• Heeft je kindje er zelf last van? Een verlegen kind is niet hetzelfde als een ongelukkig kind. Vaak vinden ouders het moeilijk dat hun peuter verlegen is, terwijl hij er zelf geen last van heeft. Merk je dat je peuter er verdrietig van wordt of zich buitengesloten voelt, dan is het goed om actie te ondernemen.
• Is je kleine thuis wel spraakzaam en actief? Dit is een duidelijk signaal dat je kleine niet altijd verlegen is, maar zich alleen in sommige situaties ongemakkelijk voelt. Vaak laat dit zien dat de verlegenheid een fase is, die vanzelf weer overgaat.
• Vermijdt je peuter sociale situaties? Even de kat uit de boom kijken is heel normaal. Als je echter merkt dat je kind alle sociale interactie vermijdt, kan er meer aan de hand zijn. Je kan dan eens met de huisarts overleggen. Mogelijk is het een fase, maar het kan ook een teken van een onderliggend probleem zoals autisme.

Tips om je verlegen peuter te helpen

De kans is groot dat je peuter zelf geen last heeft van zijn verlegenheid. Merk je dat hij het zelf vervelend vindt en wil je hem helpen, dan kunnen deze tips van pas komen.

• Steun je kindje en geef hem een veilig gevoel. Als je kind een situatie eng vindt, dwing hem dan niet om iets te doen dat hij niet durft. Wil je kleine een vreemde geen hand geven, accepteer dit dan. Forceren werkt meestal averechts.
• Zoek uit waar de grens ligt en ga daar net iets overheen. Misschien durft je peuter wel iets te vertellen op het kinderdagverblijf als hij bij de juf op schoot mag zitten. Zoek naar manieren waarop je kleine zijn angsten kan overwinnen. Dit vergroot zijn zelfvertrouwen.
• Geef je peuter tijd om te wennen. Vaak vindt je kindje andere mensen in het begin heel eng, maar komt hij later los. Als je hier geen punt van maakt, laat je aan je kind zien dat je vertrouwen hebt dat hij de situatie aankan.
• Benadruk niet te vaak dat je kind verlegen is. Veel kinderen hebben meer last van het stempel ‘verlegen’ dan van de verlegenheid zelf. Erken de gevoelens van je kleine zonder hier een etiketje aan te verbinden.
• Geef het goede voorbeeld. Je peuter leert veel door naar jou te kijken. Ben je zelf verlegen aangelegd, laat dan duidelijk zien hoe jij hiermee omgaat. Zo leert je kleine hoe hij sociaal vaardig kan zijn ondanks zijn verlegenheid.