Is mijn peuter hoogbegaafd?

Wat is hoogbegaafdheid?

Hoogbegaafde kinderen hebben een IQ van 130 of hoger. Ook zijn ze creatief in de manier waarop ze denken en hebben ze veel doorzettingsvermogen. In de praktijk wordt alleen het IQ gebruikt om te ‘meten’ of een kind hoogbegaafd is. Dat komt doordat doorzettingsvermogen en creatief denken moeilijker te meten zijn.

Hoogbegaafd of ontwikkelingsvoorsprong?

Bij peuters en kleuters die voorlopen in hun ontwikkeling spreken we nog niet over hoogbegaafdheid, maar over een ontwikkelingsvoorsprong. Kinderen tot ongeveer 6 jaar ontwikkelen zich zo sprongsgewijs, dat ze soms tijdelijk een voorsprong hebben, die later weer verdwijnt. Pas vanaf een jaar of 6 kan je je kleine slimmerd laten testen op hoogbegaafdheid.

Zijn er meer mensen in de familie hoogbegaafd? Is je kindje heel vroeg gaan lopen? Of heb je al een hoogbegaafd kind? Dan is de kans groot dat ook je peuter met een ontwikkelingsvoorsprong later hoogbegaafd blijkt te zijn.

Vroege kenmerken hoogbegaafdheid

Hoogbegaafde kinderen ontwikkelen zich vaak al vanaf hun babytijd anders dan andere kinderen. Veelvoorkomende kenmerken van hoogbegaafde baby’s zijn:

• Snel gaan lopen (bijvoorbeeld met 10 maanden)
• Vroeg praten en over een grote woordenschat (met 1,5 jaar al 200 woorden of meer) beschikken
• Snel inzicht in oorzaak en gevolg krijgen
• Al vroeg alert zijn met veel aandacht voor de wereld om hem heen
• Direct taakgericht te werk gaan. Bijvoorbeeld door steeds tegen een knuffel of stuk speelgoed in de box te slaan en te kijken wat er gebeurt.

Hoe weet je of je peuter hoogbegaafd is?

Ook bij je peuter zijn verschillende signalen te herkennen die erop kunnen wijzen dat je kindje hoogbegaafd is. Veelvoorkomende kenmerken van hoogbegaafde peuters zijn:

• Diepgaande interesses (bijvoorbeeld in dinosaurussen, planeten of vulkanen) hebben
• Snel kleuren en cijfers herkennen
• Een grote woordenschat hebben en lange, samengestelde zinnen maken
• Juist heel laat gaan praten, maar wel meteen in volzinnen
• Beter kunnen opschieten met oudere kinderen en volwassenen dan met leeftijdsgenoten
• Een groot rechtvaardigheidsgevoel hebben
• Een buitengewoon goed geheugen bezitten

Oorzaak hoogbegaafdheid

Wetenschappers weten nog niet precies hoe hoogbegaafdheid ontstaat. Op dit moment wordt gedacht dat intelligentie voor een groot deel erfelijk is. Daarnaast is het belangrijk dat je als ouders een ondersteunende en stimulerende omgeving biedt aan je kindje. Factoren als opvoeding, leeftijdsgenootjes, cultuur, school en een veilige, maar uitdagende omgeving spelen namelijk ook een rol.

Problemen hoogbegaafde peuter

Voor je hoogbegaafde peuter is het leven niet altijd makkelijk. Hij denkt bijvoorbeeld erg diep na over dingen die hem angstig kunnen maken. Zo kan het gebeuren dat je kindje van net 3 jaar beseft dat oude mensen doodgaan, dat we allemaal ouder worden, en dat dat betekent dat ook zijn papa en mama een keer doodgaan.

Een ander probleem waar hoogbegaafde peuters mee te maken krijgen, is dat ze soms moeilijk aansluiting vinden bij de andere kinderen op de peuterspeelzaal of op het kinderdagverblijf. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat ze niet dezelfde interesses hebben als de andere kinderen (bijvoorbeeld omdat ze graag puzzels van 100 stukjes maken, terwijl anderen de stukjes nog in hun mond stoppen). Hierdoor kan je kleine Einstein zich eenzaam voelen en kunnen problemen in sociaal contact ontstaan.

Hoogbegaafde peuters zijn vaak snel uitgekeken op nieuw speelgoed en hebben behoefte aan uitdagende materialen. Als deze niet voorhanden zijn op de peuterspeelzaal of thuis, zal je kindje zich snel vervelen. Dit kan zich uiten in vervelend gedrag.

Tips bij opvoeding hoogbegaafde peuter

Vermoed je dat jouw kindje hoogbegaafd zou kunnen zijn? Het is fijn als je met je opvoeding hierop aansluit. Met de volgende tips kom je een heel eind:

• Zorg voor uitdagend speelgoed voor je kind
• Stimuleer zijn enthousiasme
• Kijk waar je kind behoefte aan heeft en hoe je daarbij kan helpen
• Spreek af over welke regels wel en niet gediscussieerd kan worden
• Zoek oudere kinderen of andere kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong waar je kind mee kan spelen
• Moedig je kindje aan, maar richt je daarbij op het proces en niet op het uiteindelijke resultaat of de prestatie

Leuke uitjes met hoogbegaafde peuter

Peuters met een ontwikkelingsvoorsprong vinden het vaak heerlijk om spelenderwijs nieuwe dingen te leren. Er zijn veel uitjes die je kan ondernemen met je hoogbegaafde peuter van 3 jaar. Hier volgen een paar ideeën:

• Musea (zoals Naturalis, NEMO, het Kinderboekenmuseum)
• Bibliotheek
• Foto’s maken van bijzondere paddenstoelen in het bos
• Dierentuin
• Sterrenwacht
• Botanische tuin

Hoe kies je een geschikte basisschool voor je hoogbegaafde kindje?

Basisscholen gaan heel verschillend om met hoogbegaafde leerlingen. Wil je zeker weten dat de school voldoende uitdaging en begeleiding kan bieden? Stel dan zeker de volgende vragen bij het kennismakingsgesprek op de basisschool:

• Wat is de visie van de school op het gebied van hoogbegaafdheid?
• Wat doet de school voor kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong?
• Hoe kijkt de school tegen versnellen (een klas overslaan) aan?
• Heeft de school een kangoeroeklas of plusklas (lesuren waarin extra uitdaging geboden wordt aan kinderen die voorlopen)?
• Wat doen ze precies in de plusklas en worden de lessen gegeven door een gespecialiseerde leerkracht of door een vrijwilliger?
• Welke lesmaterialen heeft de school om kinderen met een voorsprong tegemoet te komen?

Wanneer hulp zoeken/ IQ testen?

Hoogbegaafdheid is op zichzelf geen probleem. Het is geen ziekte of stoornis. Toch kunnen er soms problemen ontstaan voor hoogbegaafde kinderen, omdat de omgeving (school, ouders) nu eenmaal ingesteld is op het ‘gemiddelde’ kind.

Heb je als ouder behoefte aan meer informatie of tips voor de opvoeding van je hoogbegaafde kind? Kijk dan eens op de website van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in jouw buurt. Het CJG organiseert regelmatig informatieavonden voor ouders van hoogbegaafde kinderen.

Soms kan het waardevol zijn voor ouders en school om een IQ-test te laten uitvoeren. Hiervoor kan je een verwijzing krijgen via de huisarts. Soms is er vanuit school budget beschikbaar om de test te laten doen. Ook kan je op eigen initiatief het IQ van je kindje laten testen bij een orthopedagogisch bureau of een gespecialiseerd psycholoog.