Duimen afleren bij je peuter: zo doe je dat

Waarom duimen kinderen?

Misschien heb je je kindje, toen hij nog in jouw buik zat, al eens op een echo zien duimzuigen. Veel kinderen doen dit namelijk al in de buik, als een soort van spelletje. Na de geboorte zuigen kindjes op hun duim vanwege de sterke zuigreflex die ze hebben. Die reflex helpt ze te overleven, door te zuigen krijgen ze namelijk hun voeding binnen. Buiten het voeden zetten ze deze reflex voort door op hun duim te zuigen.

Als je kleine eenmaal vaste voeding krijgt, is de zuigreflex eigenlijk overbodig. Vaak neemt het duimen dan vanzelf af. Voor sommige kinderen is het echter lastig om te stoppen. Ze vinden rust en troost in het duimen. Bovendien is het een gewoonte geworden, die meestal onbewust gebeurt. Hierdoor blijven sommige kinderen ook als peuter of kleuter nog duimzuigen. Overigens kauwen of zuigen sommige kinderen ook op hun duim als ze ergens heel geconcentreerd mee bezig zijn. Dit is geen probleem en hoeft dus ook niet afgeleerd te worden.

Mogelijke gevolgen van duimen

Duimen lijkt heel onschuldig, en je kindje vindt er troost door. Toch is het belangrijk om deze gewoonte te doorbreken, want duimzuigen kan verschillende negatieve gevolgen hebben. Duimen kan bijvoorbeeld leiden tot:

• Een scheef gebit of een beugel nodig hebben
• Vervormingen in de kaak, zoals een overbeet
• Vervorming van het gehemelte en daardoor een scheef neustussenschot
• Problemen met eten en slikken door een verkeerde tonghouding
• Makkelijker verkoudheden en oorontstekingen krijgen, omdat duimzuigers meer door de mond ademen
• Een hoger risico op gaatjes en tandvleesontsteking
• Gepest worden op school
• Problemen met de spraakontwikkeling, zoals slissen of lispelen

Wanneer kan je het duimen afleren?

De meeste kinderen stoppen vanzelf met duimen als ze vast voedsel krijgen. Gebeurt dit niet, dan heeft je kleine waarschijnlijk wat extra hulp nodig. Hier is geen ideale leeftijd voor, want elk kind ontwikkelt zich op zijn eigen tempo. Wel is het verstandig om te stoppen met duimzuigen vóór je kindje zijn tanden gaat wisselen. Dit is meestal rond de 5 jaar. Stopt je kleine voor dit moment met duimen, dan kan dat de schade aan het gebit aanzienlijk beperken.

Het is vooral belangrijk dat je kindje zelf gemotiveerd is om te stoppen met duimen. Hier kan je een handje bij helpen, maar uiteindelijk moet het uit je kleine zelf komen. Hiervoor is het belangrijk dat je kindje zich bewust is van zijn handelen. Rond een jaar of 4 is dit het geval en kan je beginnen met duimen afleren.

Duimen afleren tips

Als je merkt dat je baby op zijn duim zuigt, kan je voorkomen dat duimen een probleem wordt door hem een speen te geven. Dit is namelijk later veel makkelijker af te leren.

Wil je je kindje helpen duimen af te leren, dan is het vooral belangrijk om geduld te hebben. Een gewoonte afleren kost nu eenmaal tijd, en stress werkt in dit geval juist averechts. De volgende tips kunnen je helpen:

• Zorg dat je kindje zelf gemotiveerd is. Dit doe je door uit te leggen waarom duimen afleren belangrijk is. Komt je kleine zelf met een plannetje om te stoppen? Probeer dat dan een paar weken, zodat hij zich betrokken voelt. Laat weten dat je trots op hem bent.
• Andere vormen van troost zoeken. Veel ouders voelen zich schuldig dat ze hun kindje een bron van troost afpakken. Probeer dus een vervanging te vinden. Je kleine kan bijvoorbeeld een zachte knuffel of lapje tegen zijn wang aaien of even knuffelen met papa of mama.
• Zet kleine stapjes. Begin met niet duimen tijdens het tv-kijken, en breid dit langzaam uit. ’s Nachts is het extra moeilijk om duimen af te leren, dus bewaar dat voor het laatst.
• Accepteer dat het proces tijd kost. Duimen afleren lukt niet in één dag. Gun je kindje de tijd om de gewoonte te doorbreken. Straf hem dan ook niet als het ‘misgaat’, dit helpt niet. Concentreer je liever op de positieve momenten. Je kan je kindje belonen met een sticker als het een dag lukt om niet te duimen.
• Verander zelf ook een gewoonte. Om je kindje beter te begrijpen, kan je afspreken dat jij ook een gewoonte gaat aanpassen. Hang bijvoorbeeld de theedoek eens op een andere plek dan normaal. Zo word je er elke keer als je misgrijpt aan herinnerd dat het tijd kost om een automatisme te veranderen.
• Leid je kindje af. Omdat duimen zo automatisch gaat, gebeurt het vaak op onbewaakte momenten. Merk je dat je kleine vaak zijn duim in zijn mond stopt tijdens het tv-kijken? Leid hem dan af door hem iets met zijn handen te laten doen. Een grote knuffel vasthouden kan al genoeg zijn.
• Spreek een geheim signaal af. Als je je kleine dan betrapt op duimzuigen, kan je het codewoord zeggen. Zo wordt hij zich meer bewust van zijn gewoonte, zonder dat je hem voor schut hoeft te zetten. Bovendien vindt je kindje het vast prachtig om samen een ‘geheimpje’ te hebben.
• Ga ’s nachts een paar keer kijken. Heeft je kindje zijn duim in zijn mond? Haal die er dan voorzichtig uit en duw zijn kin een klein stukje omhoog. Zo doorbreek je ook de gewoonte op onbewuste momenten.
• Gebruik een hulpmiddeltje. Je kan bijvoorbeeld een pleister of een vingerpoppetje op de duim doen. Dit maakt het duimen minder prettig. Ook bestaan er smeerseltjes die de duim(nagel) vies laten smaken. Vooral ’s nachts, als het duimen helemaal onbewust gaat, kan dit helpen. Doe dit echter pas na een paar weken ‘training’ overdag, anders kan het juist demotiverend werken.
• Bedenk vast hoe je het gaat vieren als je kind is gestopt. Spreek bijvoorbeeld af dat jullie met zijn allen een dagje naar de dierentuin gaan als je kleine helemaal is gestopt met duimen. Een grote beloning in het vooruitzicht kan je duimzuiger een extra zetje in de goede richting geven.