Scheiden: van beslissing tot ouderschapsplan

Scheiden: na de beslissing

Je voelt waarschijnlijk opluchting. Je partner en jij hebben een punt achter jullie relatie gezet en dat betekent dat je niet meer hoeft te leven met spanningen en ruzies. Eindelijk kunnen jullie allebei je eigen weg gaan. Maar eerst moet de echtscheiding geregeld worden.

De komende tijd zullen jullie vaak moeten samenwerken en overleggen. Omdat er veel emoties bij een scheiding komen kijken, is dat soms lastig. Probeer het daarom zakelijk te houden. En bedenk dat het voor jullie kindje belangrijk is dat de scheiding zonder conflicten verloopt.

Hoe pak je het aan?

Als het besluit genomen is, moeten er veel praktische zaken worden geregeld. Denk bijvoorbeeld aan het opstellen van een ouderschapsplan, het betalen van alimentatie en het verdelen van de spullen. Zo zorg je voor een goed verloop:

• Probeer er eerst samen uit te komen. Het is fijn wanneer je zoveel mogelijk met zijn tweeën kan regelen. Het blijkt dat gescheiden ouders zich beter aan afspraken kunnen houden als ze deze samen hebben gemaakt. Zet daarbij altijd het belang van jullie kindje voorop.
• Laat je begeleiden door een mediator. Zijn er dingen waar jullie niet samen uitkomen, dan kan het handig zijn om een derde persoon in te schakelen. Een mediator hakt geen knopen door, maar bepaalt met een onafhankelijke blik waar jij en je partner elkaar kunnen vinden en zoekt naar een oplossing waar alle partijen zich in kunnen vinden. Komen jullie er nog steeds niet uit, dan is het nodig een advocaat in te schakelen.
• Zet alle afspraken op papier. Hoe onbenullig of logisch een afspraak ook lijkt: leg het vast. De afspraken zijn dan voor iedereen duidelijk en dit voorkomt onenigheden in de toekomst.
• Maak de echtscheiding officieel. Als je getrouwd bent en wilt scheiden, moet je bij de rechtbank de echtscheiding aanvragen. Hier heb je een advocaat of scheidingsmediator voor nodig. Voor een geregistreerd partnerschap hoef je niet naar de rechter. Dit kan je door een notaris laten ontbinden.

Scheiden met een kind

Omdat je als ouder druk bezig bent met het regelen van de scheiding, kan de opvoeding van je kindje tijdelijk op een lager pitje komen te staan. Zo blijf je alert op de behoeften van je kleine en help je hem in deze moeilijke periode:

• Voorkom een vechtscheiding. Hoewel jullie misschien nog niet hebben verteld dat jullie uit elkaar gaan, kan jullie kindje wel aanvoelen dat er iets aan de hand is. Een vechtscheiding kan heftige gevolgen met zich meebrengen. Als er veel conflicten zijn, kan je kindje daar op lange termijn last van krijgen. Probeer daarom respectvol met elkaar om te gaan tijdens het scheidingsproces.
• Denk vanuit je kindje. Een baby of peuter heeft nog geen woorden om zijn behoeftes duidelijk te maken: dit moeten jullie voor hem doen. Probeer bij het maken van afspraken daarom altijd te bedenken wat het beste is voor jullie kleine. Wat vindt hij fijn, wat past het beste bij zijn karakter? Hoe gaat hij normaal gesproken om met veranderingen en hoe kunnen jullie hem daarin het beste begeleiden?
• Wees emotioneel beschikbaar. Kijk goed naar wat je baby of peuter nodig heeft. Geef veel positieve aandacht en sta open voor zijn behoeftes en emoties, ook al zit je met je hoofd ergens anders.
• Houd zoveel mogelijk vast aan ritmes en routines. Meer dan ooit heeft je kleine in deze turbulente periode structuur en houvast nodig. Probeer vaste eet- en slaaptijden aan te houden en volg jullie normale gezinspatronen, voor zover dat mogelijk is.
• Breng andere opvoeders op de hoogte. Vertel aan de leidsters van het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal wat er speelt. Zij kunnen je kindje extra in de gaten houden.

Ouderschapsplan

Je bent wettelijk verplicht om aan de aanvraag voor een echtscheiding een ouderschapsplan toe te voegen. Hierin staat alles over de opvoeding van jullie kindje na de scheiding. Denk bijvoorbeeld aan formele afspraken, zoals een financieel plan voor alimentatie en pensioen.

In het ouderschapsplan kan je ook opnemen hoe jullie willen communiceren omtrent zaken rondom je kindje, of jullie verjaar- en feestdagen samen vieren, welke regels jullie hanteren (bedtijden, wel of niet straffen, eetgewoontes) en hoe de omgang met andere familieleden (zoals opa’s en oma’s) is geregeld. Je mag zelf bedenken welke onderwerpen je allemaal toevoegt aan het ouderschapsplan.

Omgangsregeling

Het belangrijkste onderdeel van het ouderschapsplan is de verdeling van de zorg. Je partner en jij gaan op verschillende plekken wonen en jullie moeten afspreken hoeveel tijd je kindje bij jullie beiden doorbrengt. Dit is van veel factoren afhankelijk, zoals jullie werktijden en de locatie van de school of het kinderdagverblijf. De afspraak die jullie over de zorg en de woonsituatie van jullie kindje maken, wordt een omgangsregeling genoemd.

Wat voor omgangsregeling het beste werkt, hangt af van de leeftijd van jullie kleine. Een baby die borstvoeding krijgt, zal waarschijnlijk meer tijd bij de moeder doorbrengen. Een peuter van 2 jaar heeft rust en regelmaat nodig: voor hem is een omgangsregeling geschikt waarvoor hij niet te veel heen- en weer hoeft te reizen tussen twee huizen.

Naarmate je kindje ouder wordt, kan je de omgangsregeling telkens aanpassen. Hij kan dan ook meebeslissen omdat hij steeds beter kenbaar kan maken wat hij zelf het liefste wil.

Er bestaan meerdere omgangsregelingen:

Standaard omgangsregeling

Eens per twee weken is jullie kindje een weekend bij de niet-verzorgende ouder (meestal de vader), evenals de helft van de feestdagen en schoolvakanties. Hier werd vroeger veel voor gekozen. Tegenwoordig komt deze omgangsregeling minder vaak voor.

Maatwerkregeling

Hierbij stem je de verdeling van de zorg af op jullie persoonlijke situaties. Dit kan je zo specifiek doen als je zelf wilt. Je kan de regeling bijvoorbeeld voor elke week afzonderlijk vastleggen, maar dat kost wel tijd en is niet zo duidelijk voor je kindje. Het kan goed zijn om voor een maatwerkregeling te overleggen met een mediator of advocaat.

Co-ouderschap

Bij co-ouderschap is de omgang gelijk verdeeld: je kindje woont evenveel bij jou als bij je ex-partner. Je kan een week-op-week-afregeling kiezen, waarbij je kindje telkens een week bij jou is en dan weer een week bij je ex-partner. Je kan ook de week opdelen. Je kindje is dan bijvoorbeeld van zondag tot woensdag bij je ex-partner en van woensdag tot zondag bij jou.

Steeds meer ouders kiezen voor deze fifty-fifty regeling. Om co-ouderschap te laten werken is het wel belangrijk dat jullie goed met elkaar kunnen communiceren en dat jullie kindje zich er prettig bij voelt. In het geval van een vechtscheiding is co-ouderschap minder geschikt, omdat je je ex-partner nog veel zult zien en regelmatig met hem moet overleggen.

Meer informatie over scheiden en omgangsregelingen vind je op deze scheidingswijzer. Voor (gratis) juridisch advies kun je ook terecht bij het Juridisch Loket.