Episiotomie: een knip tijdens de bevalling

Wat is een episiotomie?

Een episiotomie (epision betekent omgeving van de vulva en temnein betekent snijden) is het zetten van een knip in het perineum (de huid tussen de vulva en de anus). Dit zorgt ervoor dat de geboorte van het hoofdje van de baby gemakkelijker verloopt. Een episiotomie is meestal tussen de 2,5 cm en 7,5 cm groot.

Een episiotomie kan in verschillende richtingen gezet worden. In Nederland wordt meestal een knip naar links gezet (een mediolaterale episiotomie). Deze knip vermindert de kans op een totaalruptuur. Daarnaast is een grotere episiotomie mogelijk, waardoor er meer ruimte is voor het kindje.

In Amerika wordt een knip meestal recht naar beneden richting de anus gezet (een mediane episiotomie). Deze geneest vaak beter en is gemakkelijker te hechten, maar de kans op verder uitscheuren en een totaalruptuur is hierbij veel groter. In Nederland wordt deze knip alleen gezet als er geen andere mogelijkheid is.

Wanneer een episiotomie?

Verloskundigen en gynaecologen gaan steeds minder snel over tot een episiotomie. Dit komt doordat uit recent onderzoek blijkt dat de voordelen van een epi niet altijd voldoende onderbouwd zijn. Voorheen werd er gedacht dat een knip verschillende voordelen had, bijvoorbeeld het voorkomen van ernstig uitscheuren of een totaalruptuur.

Door nieuwe inzichten is gebleken dat foetale nood de enige echte reden is waarom een knip gezet zou moeten worden. Dit betekent dat een kindje vlak voor of tijdens de bevalling te weinig zuurstof heeft of dreigt te hebben. Met een episiotomie wordt de opening van de vagina groter en kan het kindje sneller geboren worden.

Ook kan een epi gezet worden wanneer de vagina-opening te smal is en niet genoeg kan uitrekken, of wanneer een schouder van het kindje blijft haken achter het schaambot. De verloskundige of gynaecoloog heeft dan meer ruimte nodig om de schouder te bevrijden. De effectiviteit van een episiotomie in deze situaties is echter nog niet volledig bewezen.

Nadelen van een episiotomie

Een groot voordeel van een episiotomie is dat de bevalling sneller verloopt en het complicaties tijdens de bevalling kan voorkomen. Het heeft echter ook een aantal nadelen:

• Vrouwen bij wie geen of slechts oppervlakkige scheurtjes zijn ontstaan tijdens de bevalling, hebben na de bevalling minder pijn dan vrouwen die een episiotomie hebben gehad.
• Er ontstaan vaker ernstige scheuren in de anus wanneer een vrouw een episiotomie heeft gehad, dan wanneer een vrouw niet is ingeknipt.
• Als je ingeknipt wordt voordat het perineum genoeg uitgerekt is, kan het een onnodige bloeding veroorzaken.
• Veel vrouwen voelen zich na een episiotomie ongemakkelijker tijdens de seks dan vrouwen die op de natuurlijke manier zijn uitgescheurd.
• Soms is de knip groter dan wanneer de scheur op een natuurlijke manier zou zijn ontstaan.

Hechting na een episiotomie

Na een episiotomie heb je altijd hechtingen nodig. Het hechten gebeurt onder plaatselijke verdoving. Meestal worden er oplosbare hechtingen gebruikt. Deze vallen er binnen 10 dagen vanzelf uit als de wond genezen is. Controleer de wond om de paar dagen met een spiegeltje om te kijken of de hechtingen weg zijn.

Soms raken de hechtingen ingebed in het weefsel van de wond en vallen er hierdoor niet vanzelf uit. Als dit het geval is, dan moet een arts de hechtingen voor of op de tiende dag na de bevalling verwijderen.

Plassen na een episiotomie

Na de bevalling moet je binnen vijf uur plassen, maar veel vrouwen hebben hier moeite mee na een episiotomie. Om het plassen op gang te brengen en om het brandende gevoel tijdens het plassen te verminderen, helpen de volgende tips:

• Drink veel water
• Neem de tijd om te plassen en probeer niet te persen
• Spoel de onderkant tijdens het plassen met water
• Plas onder de douche of in een bad met een laagje water

Pijn bij het plassen gaat doorgaans na 3 dagen weg.

Ontlasting na een episiotomie

Veel vrouwen zijn na een episiotomie bang dat de hechtingen loslaten wanneer zij naar het toilet gaan. Dit is echter niet mogelijk. Ook zijn veel vrouwen bang voor pijn, maar vaak valt dit na een episiotomie erg mee.

Om je stoelgang te bevorderen, kan je vezelrijk voedsel eten, zoals fruit en brood. Dit is ook belangrijk wanneer je last hebt van aambeien. Soms kan je een laxeermiddel krijgen om de ontlasting te verdunnen. Bekijk meer tips voor een soepele ontlasting >>

Zitten na een episiotomie

De wond zwelt de eerste dagen na de bevalling op, wat veel pijn kan veroorzaken bij het zitten. Probeer toch zo normaal mogelijk te zitten. Dit is waarschijnlijk lastig en pijnlijk, maar het zorgt voor een betere doorbloeding waardoor de wond sneller geneest en de zwelling afneemt. Het is het beste om op een harde ondergrond te zitten. Op kussentjes zitten is af te raden, want deze kunnen de zwelling erger maken.

Het aanspannen van je bilspieren kan de pijn bij het zitten wat wegnemen. Ook kan je de wond een paar keer per dag koelen met iets kouds, bijvoorbeeld met een coldpack. Hierdoor slinkt de zwelling. Daarnaast kan je paracetamol slikken om de pijn te stillen. Als je andere pijnstillers wilt gebruiken, neem dan eerst contact op met je huisarts.

Verzorging en herstel van de wond

Wanneer je nog in het ziekenhuis ligt, controleert een arts de wond één keer per dag. De eerste week thuis doen de kraamverzorgster en verloskundige dit. Als je wilt, kan je zelf met een spiegeltje meekijken hoe de wond eruitziet.

Om de wond zo goed en snel mogelijk te laten genezen, is het belangrijk dat je deze goed schoonhoudt en verzorgt:

• Spoel na het plassen de wond altijd schoon met koud of lauw water. Doe dit ook na ontlasting.
• Spoel de wond twee keer per dag schoon met de douchekop en dep het droog.
• Verwissel het kraamverband na ieder toiletbezoek. Wanneer het nodig is, kan je dat vaker doen.
• Laat de wond zoveel mogelijk luchten. In een broeierige omgeving geneest de wond minder snel.

Seks na een episiotomie

Als je nog bloed verliest en de wond nog open of pijnlijk is, dan is het onverstandig om seks te hebben. Naast dat het dan pijnlijk is, heb je een grotere kans op een infectie. Ook kan de extra druk de genezing vertragen.

De eerste keer seks na een episiotomie is waarschijnlijk erg gevoelig en misschien zelfs pijnlijk. Dit komt door het litteken. Zodra het littekenweefsel soepeler wordt, heb je hier minder last van. Blijf je pijn houden tijdens de seks? Neem dan contact op met je huisarts.