Moedergevoel: wat kan je doen als dit er niet is?

Wat is een moedergevoel?

Een moedergevoel is het gevoel dat je als ouder hebt voor je kind. Het zorgt ervoor dat je alles voor je kindje wil doen. Ook al voel je je niet goed, heb je slapeloze nachten of veel aan je hoofd. Als je kindje je nodig heeft, sta je voor je baby klaar. Bij sommige ouders is dit gevoel na de geboorte meteen aanwezig. Maar vaak heeft dit tijd nodig en moet dit gevoel groeien.

We spreken in dit artikel over een moedergevoel. Maar dit gevoel van liefde voor je kind komt niet alleen bij biologische moeders voor. Ook andere verzorgers kunnen dit gevoel hebben of ontwikkelen. Denk aan vaders, meemoeders, adoptieouders en grootouders.

Hoe ontstaat een moedergevoel?

Moedergevoelens kunnen ontstaan tijdens de zwangerschap, tijdens de bevalling en na de bevalling. Hierbij spelen lichamelijke en psychologische factoren een rol.

Moedergevoel tijdens de zwangerschap

Een moedergevoel kan al tijdens de zwangerschap ontstaan. Je bereidt je voor op de komst van je baby door bijvoorbeeld over een naam na te denken en de babykamer in te richten. Je fantaseert waarschijnlijk hoe je leven met je kind eruit zal zien. Ook voel je je kleine bewegen in je buik. Al deze dingen kunnen ervoor zorgen dat je gehecht raakt aan je ongeboren kind.

Daarnaast spelen je hersenen waarschijnlijk een rol bij het ontstaan van een moedergevoel. Onderzoek laat zien dat je hersenen flink veranderen tijdens de zwangerschap. Deze veranderingen zouden je helpen bij je nieuwe rol als moeder. Je herkent signalen van je baby sneller, zodat je beter op je kindje kan reageren.

Moedergevoel tijdens de bevalling

Tijdens de bevalling maakt je lichaam veel oxytocine aan. Dit hormoon zorgt ervoor dat de weeën op gang komen. Maar het wordt ook wel het knuffelhormoon genoemd. Het geeft je namelijk een gelukkig en verliefd gevoel. De hoeveelheid oxytocine in je lichaam is in het eerste uur na de bevalling het hoogst. Dit wordt dan ook wel het gouden uur genoemd; een belangrijk uur voor de hechting met je baby.

Moedergevoel na de bevalling

Toch ontstaat een moedergevoel voor een groot deel pas na de geboorte. Ook hierbij speelt oxytocine een grote rol. Het helpt bij een goede hechting met je kind en heeft een positieve invloed op je zorgtaken. Je hoort je baby bijvoorbeeld eerder huilen, waardoor je hier snel op kan reageren. Als je borstvoeding geeft, maak je veel oxytocine aan. Maar er zijn ook andere manieren om dit hormoon aan te maken. Bijvoorbeeld door huid-op-huidcontact en oogcontact met je baby.

Naast lichamelijke factoren zijn ook psychologische factoren belangrijk. Heb je weinig stress en sta je zelfverzekerd in je nieuwe rol als ouder? Dan heb je meer ruimte in je hoofd om het moedergevoel te laten groeien. Ook helpt het als je mensen om je heen hebt met wie je open over je gevoelens kan praten. Heb je een partner? Jullie relatie verandert nu jullie niet meer met zijn tweeën zijn. Hoe jullie hiermee omgaan, kan invloed hebben op hoe je een moedergevoel ontwikkelt.

Wat als je geen moedergevoel hebt?

Soms kost het wat meer moeite om een moedergevoel te ontwikkelen. Je voelt niet meteen dat overweldigende gevoel van liefde voor je baby en moet wennen aan je nieuwe rol. Je zorgt wel voor je kind, maar het ‘wauw-gevoel’ mist. Weet dat je niet de enige bent. Veel ouders worstelen hiermee. Het kan allerlei oorzaken hebben:

• Geen goede hechting tijdens zwangerschap. Misschien heb je je tijdens de zwangerschap niet goed aan je baby kunnen hechten. Bijvoorbeeld omdat er zorgen waren in je gezin, of omdat je dit door eerdere miskramen niet durfde. Hierdoor kan het langer duren om een moedergevoel te ontwikkelen.
• Zware bevalling of nasleep. Een zware bevalling of een moeilijk herstel kan het ontwikkelen van moedergevoelens tegenhouden. Het verwerken van je bevalling en/of je lichamelijke herstel slokken dan veel energie op.
• Zorgen rondom baby. Word je moeder of vader van een ziek kindje? Dan zorgt dit voor veel stress en onzekerheid. Je baby heeft niet genoeg aan jouw zorg en heeft ook de zorg van het ziekenhuis nodig. Hierdoor kan het voelen alsof je niet goed genoeg bent als ouder.
• Andere zorgen. Ook andere zorgen kunnen een goed moedergevoel in de weg staan. Bijvoorbeeld zorgen om je relatie of om een ouder kindje of ander familielid. Je hebt dan te veel aan je hoofd om je goed te kunnen richten op de hechting met je baby.
• Na adoptie. Wanneer je een kindje adopteert, maak je de hechting tijdens de zwangerschap en bevalling niet mee. Dit kan ervoor zorgen dat het wat langer duurt om moedergevoelens te ontwikkelen.
• Onzekerheid als ouder. In de eerste periode met je baby komt er veel op je af. Plotseling kom je voor allerlei nieuwe uitdagingen te staan, van luiers verschonen tot je baby troosten. Als dit tegenvalt, kan dit voor onzekerheid zorgen.
• Baby blues. Ruim de helft van de pas bevallen vrouwen heeft last van verdrietige gevoelens. Deze ontstaan door een combinatie van slaapgebrek, hormonen en onzekerheid. Gelukkig is de baby blues vaak na twee weken weer over.
• Postnatale depressie. Helaas kan je na de bevalling ook een postnatale depressie ontwikkelen. Hier krijgt zo’n tien procent van de nieuwe moeders mee te maken. Zo’n depressie staat een goede hechting met je baby in de weg. Daarom is het belangrijk om op tijd aan de bel te trekken bij je huisarts.

Wat kan je doen?

Laat het moedergevoel op zich wachten? Dat kan zorgen voor veel schuldgevoelens. Dat is heel normaal, maar niet nodig. Het is belangrijk om lief voor jezelf te zijn. Vraag je je af of je genoeg van je kind houdt? Dan is dat een teken dat je veel om je kind geeft. Ga jezelf niet met andere ouders vergelijken en stel niet te hoge eisen aan jezelf. Iedere ouder is anders en pakt het ouderschap op een eigen manier aan.

Geef het de tijd en probeer of de tips onderaan dit artikel helpen. Je zal waarschijnlijk merken dat je moedergevoel steeds sterker wordt. Vaak helpt het ook om iemand in vertrouwen te nemen en erover te praten, bijvoorbeeld met een vriendin of andere moeders op een forum. Merk je dat je ermee blijft worstelen? Wees dan niet bang om aan de bel te trekken. Je verloskundige of huisarts kan je advies geven en als het nodig is doorverwijzen.

Tips voor hechting met je baby

Wil je je moedergevoel sterker maken? Deze tips kunnen je hierbij helpen.

• Knuffel en buidel veel. Huid-op-huidcontact heeft een heleboel voordelen. Je leert bijvoorbeeld sneller de signalen van je baby kennen. Ook verlaagt het stress en zorgt het voor vertrouwen en verbondenheid tussen jou en je baby.
• Reageer op je baby. Maakt je baby oogcontact of geluidjes? Reageer hier dan op en communiceer met je kleine. Hierdoor bouw je aan jullie band. Ook is het goed om snel te reageren als je merkt dat je kindje iets nodig heeft. Je baby leert hierdoor dat hij of zij op jou kan vertrouwen en jij krijgt er meer zelfvertrouwen door.
• Neem de tijd voor je baby. Doe je kindje bijvoorbeeld uitgebreid in bad, ga samen babyzwemmen of trakteer je baby op een massage. Je leert elkaar hierdoor op een andere manier kennen en maakt fijne herinneringen.
• Maak nieuwe tradities. Met een baby in je leven kan je niet meer alles doen zoals je het gewend was. Zoek daarom naar manieren waarop je jouw baby kan betrekken bij de dingen die je leuk vindt. Ga bijvoorbeeld samen naar het terras, wandelen of naar een museum. Je zal merken dat je (met wat aanpassingen) nog steeds kan genieten als moeder.
• Zorg goed voor jezelf. Help je gezondheid een handje door genoeg te bewegen, gezond te eten en stress te voorkomen. Je kind heeft namelijk geen perfecte ouder nodig, maar wel een liefdevolle ouder die goed in zijn of haar vel zit.