Rachitis: wat is de Engelse ziekte en hoe voorkom je het?

Wat is rachitis?

Rachitis (ook wel Engelse ziekte genoemd) is een botziekte die begint op de vroege kinderleeftijd. Het zorgt voor afwijkingen aan de botgroei. Dit kan bij je kind leiden tot onder andere O-benen, een vertraagde groei en zwakkere spieren. Ook kan rachitis problemen met het gebit geven. De oorzaak is een tekort aan vitamine D.

De aandoening komt tegenwoordig bijna niet meer voor. Dit komt omdat in Nederland het advies luidt om je kindje extra vitamine D te geven tot hij 4 jaar oud is. Daarnaast wordt vitamine D toegevoegd aan zuigelingenmelk, opvolgmelk en margarine.

Waar wordt rachitis door veroorzaakt?

Rachitis komt door een tekort aan vitamine D. Je haalt deze vitamine voor een deel (ongeveer 10%) uit je voeding. De grootste bron is echter zonlicht. Vitamine D zorgt ervoor dat je lichaam calcium en fosfaat uit voeding kan halen. Deze mineralen zijn belangrijk voor de groei van sterke botten en tanden.

Krijgt je kindje te weinig vitamine D binnen, bijvoorbeeld omdat hij weinig buiten komt? Dan neemt zijn lichaam te weinig calcium en fosfaat op. Dit kan zijn botten zacht en buigzaam maken. Hierdoor kunnen afwijkingen aan het skelet ontstaan. Tussen de 6 maanden en 24 maanden groeit je kindje het snelst. Een vitamine D-tekort kan dan ook vooral in deze periode tot rachitis leiden.

In zeldzame gevallen is het gebruik van bepaalde medicatie (bijvoorbeeld antischimmelmiddelen) of een fosfaattekort de oorzaak van rachitis. Ook een darmaandoening of langdurige diarree kunnen een vitamine D-tekort veroorzaken en daarmee de kans op rachitis vergroten. Het behandelen van de darmaandoening of het voorschrijven van extra vitamine D kunnen dan helpen.

Wie lopen groter risico op rachitis?

Sommige kinderen hebben een grotere kans op het ontwikkelen van rachitis. Het gaat om de volgende risicogroepen:

• Kinderen die weinig buiten komen. Wanneer je kindje weinig buiten is, komt hij minder met zonlicht in aanraking. Daardoor neemt zijn lichaam minder vitamine D op.
• Kinderen met een gekleurde huid. Een donkere huid bevat meer pigment (melanine). Dit stofje zorgt er niet alleen voor dat je minder snel verbrandt. Het remt ook de opname van vitamine D af. Daarom luidt het advies om dagelijks extra vitamine D te slikken als je een gekleurde huid hebt, ook na 4 jaar.
• Baby’s waarvan de moeder een vitamine D-tekort heeft. Neem je als zwangere weinig vitamine D op, bijvoorbeeld omdat je een donkere huid hebt, weinig buiten komt of buiten bedekkende kleding draagt? Dan is de kans groter dat je baby met een vitamine D-tekort geboren wordt en rachitis ontwikkelt. Is dit op jou van toepassing en ga je borstvoeding geven? Dan is het belangrijk dat niet alleen je baby, maar ook jij extra vitamine D inneemt. Zo zorg je ervoor dat jullie er allebei genoeg van binnenkrijgen.

De symptomen van de Engelse ziekte

Wanneer een vitamine D-tekort niet op tijd behandeld wordt, kan het rachitis veroorzaken. Je herkent de ziekte aan de volgende symptomen:

• Een vertraagde groei
• Knobbels op de ribben
• Een groot, rechthoekig hoofd in vergelijking met de rest van het lichaam
• Zwakkere spieren
• Gebitsproblemen
• Een langzame sluiting van de fontanel
• Botpijnen
• Een vertraagde motorische ontwikkeling
• Vergroeiing van botten wat zich uit in bijvoorbeeld O-benen of een zijwaartse verkromming van de rug (scoliose)

De behandeling van rachitis

Zie je bovenstaande symptomen terug bij je kindje? Neem dan contact op met je huisarts. Deze onderzoekt hoe hij groeit, wat hij eet, of hij voldoende vitamine D binnenkrijgt en wat zijn dagindeling is. Ook doet hij of zij bloedonderzoek, waardoor duidelijk wordt of je kindje genoeg vitamine D, calcium en fosfaat opneemt. Is de uitkomst van het onderzoek dat je kind rachitis heeft? Dan zal de arts het volgende adviseren:

• Extra vitamine D. Je kind extra vitamine D geven kan zijn botaanmaak verbeteren. Hoe eerder je hiermee begint, hoe groter de kans dat zijn botten herstellen.
• Aanpassing van het dieet. Heeft je kind een vitamine D-tekort? Dan kan het helpen om hem voedingsproducten te geven die rijk zijn aan vitamine D. Hierbij kan je denken aan vette vis, rundvlees, eieren, kaas en margarine.
• Extra calcium en/of fosfaat. Een tekort aan calcium en fosfaat kan aangevuld worden door voedingssupplementen. Ook is calcium aan te vullen met voedingsmiddelen als kaas, melk, noten en groente. Fosfaat zit in eiwitrijke producten zoals kaas, eieren, melk, vlees en vis.

Tips om de Engelse ziekte tegen te gaan

Gelukkig komt rachitis nauwelijks meer voor. Met behulp van onderstaande tips kan je het risico op deze aandoening bij je kind zo klein mogelijk te maken.

• Slik tijdens je zwangerschap extra vitamine D. Tijdens je zwangerschap kunnen jij en je ongeboren baby extra vitamine D gebruiken. Wanneer je als zwangere vitamine D slikt, is de kans kleiner dat je kindje rachitis krijgt.
• Geef je kind dagelijks vitamine D. Je kleine heeft tot zijn vierde extra vitamine D nodig. Heeft hij een getinte of donkere huidskleur? Dan blijft hij ook daarna extra vitamine D nodig hebben.
• Ga dagelijks met je kind naar buiten. Zonlicht is de belangrijkste bron van vitamine D. Daarom is het belangrijk dat je kindje iedere dag minimaal vijftien tot dertig minuten buiten speelt. Ga naar de speeltuin, maak een wandeling of doe in de herfst een regendans. Ook bij bewolkt weer maakt je lichaam vitamine D aan!