Sociaal-emotionele ontwikkeling van je peuter

Wat is sociaal-emotionele ontwikkeling?

De sociaal-emotionele ontwikkeling is een verzamelterm voor alle ontwikkelingen die je kindje doormaakt op sociaal en emotioneel vlak. Je peuter ontwikkelt een eigen persoonlijkheid en leert sociale regels en gewoontes kennen. Hij gaat meer sociaal gedrag vertonen en begint socialer over de wereld om hem heen na te denken.

Daarnaast leert je peuter om beter met anderen om te gaan en weet hij zijn eigen emoties, en die van anderen, steeds beter te herkennen en verwoorden. Hierdoor groeit zijn identiteitsgevoel en vergroot zijn inlevingsvermogen.

De sociaal-emotionele ontwikkeling

In de peutertijd maakt je kindje grote sprongen in zijn sociale en emotionele ontwikkeling. De volgende mijlpalen kan je de komende tijd verwachten.

2 tot 3 jaar

Tussen 2 en 3 jaar gaat je kleine vooral zijn eigen willetje ontwikkelen. Je peuter ontwikkelt een sterker gevoel van identiteit. Hij herkent zichzelf nu in de spiegel, gaat begrijpen dat anderen een mening over hem kunnen hebben en wordt zich bewuster van zijn eigen handelen. In deze periode vindt ook de peuterpuberteit plaats, waarin je kindje zich tegen jou afzet en zijn favoriete woordje ‘nee’ wordt.

De peuterpuberteit is een lastige periode voor jou als ouder, maar het is ook het moment waarop je kindje leert met emoties als teleurstelling en boosheid om te gaan. Dit zal steeds beter lukken.

Doordat je kind zich meer bewust is van zichzelf, kan hij behalve dwars, ook wat onzeker of verlegen worden. Meestal gaat dit vanzelf weer over. Tegelijkertijd leert je peuter in deze fase trots te zijn op zichzelf. Door je kleine uit te dagen, kan je helpen zijn zelfvertrouwen te vergroten.

3 tot 4 jaar

Na zijn derde verjaardag wordt je peuter steeds socialer. Vanaf 3 jaar begint je kindje zich in te leven in andere mensen. Hij gaat begrijpen dat anderen ook gevoelens hebben en probeert ze daarbij te helpen. Hiervoor kijkt hij voornamelijk naar jou als voorbeeld.

Daarnaast leert je kleine om samen te spelen met andere kindjes. In de peutertijd maakt je kindje zijn eerste vriendjes. Omdat hij leert samen te spelen en te communiceren, vindt hij aansluiting bij andere kinderen. Door de grote fantasie van je kindje kan een denkbeeldig vriendje ontstaan. Dit is normaal en helpt je kleine om sociale rollen te oefenen.

Tussen de 3 en 4 jaar gaat de taalontwikkeling van je peuter met sprongen vooruit. Hij leert zijn emoties onder woorden te brengen, waardoor hij ze beter begrijpt. Daarnaast kan hij ze gebruiken om te communiceren met anderen. Rond de 4 jaar hoef jij niet meer te tolken voor je kind, vreemden begrijpen dan zo’n 75% van wat hij zegt.

De peuterpuberteit

De peuterpuberteit is een belangrijk onderdeel van de sociaal-emotionele ontwikkeling van je kindje. In deze fase experimenteert je peuter met zijn eigen identiteit en behoeften. Hierdoor gaat hij zich tegen jou afzetten en hoor je regelmatig het woord ‘nee’. Bij de meeste kinderen vindt deze fase plaats tussen de 12 maanden en 4 jaar. Zodra je kleine ‘peuter-af’ is, gaat de peuterpuberteit weer over.

Samenhang met motorische en cognitieve ontwikkeling

De sociaal-emotionele ontwikkeling van je peuter hangt nauw samen met zijn motorische en cognitieve ontwikkeling. Doordat je kindje vaardigheden onder de knie krijgt zoals kruipen, lopen en praten, kan hij steeds beter de wereld ontdekken. Hij leert communiceren en begrijpt steeds meer van wat er om hem heen gebeurt. Hierdoor leert hij zichzelf te verhouden tot de rest van de wereld.

Wat als de sociaal-emotionele ontwikkeling achterloopt?

Ieder kind ontwikkelt zich in zijn eigen tempo. Sommige zijn eerder met lopen, anderen zijn vroeg zindelijk of kunnen snel praten. Schrik dus niet als je kindje er wat langer over doet om bepaalde mijlpalen te bereiken dan andere kindjes. Maak je je zorgen over de ontwikkeling van je kleine, dan kan je altijd contact opnemen met het consultatiebureau of je huisarts.

Tips om de sociaal-emotionele ontwikkeling te stimuleren

Als ouder zijn er verschillende dingen die je kan doen om de sociaal-emotionele ontwikkeling van je kindje te stimuleren. Jij bent immers een van zijn belangrijkste bronnen van interactie en contact. Je kan je peuter helpen op de volgende manieren:

• Maak gebruik van de fantasie van je kleine. Spelenderwijs leert je kindje veel over sociale normen en het uiten van emoties. Door spelletjes als ‘winkeltje’ en ‘vader-en-moedertje’ oefent je kleine sociale contacten.
• Lees regelmatig voor aan je peuter. Voorlezen helpt je kindje bij het herkennen van emoties bij anderen en zichzelf. Het leert hem hoe hij om kan gaan met onbekende situaties, zoals de eerste schooldag.
• Wees betrokken bij je peuter. Praat regelmatig met je kleine over zijn dag. Probeer daarbij door te vragen naar zijn emoties: ‘Wat vond je ervan dat dit gebeurde?’ Op die manier moedig je je kindje aan om over zijn gevoelens na te denken.
• Geef het goede voorbeeld. Probeer zelf op een gezonde manier met je emoties om te gaan. Benoem wat je aan het doen bent en wat je daarbij voelt. Je peuter leert veel door naar jou te kijken. Door het goede voorbeeld te geven, weet je kleine hoe hij om kan gaan met emoties van anderen.
• Zorg voor een veilige basis. Voor een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling is een liefdevolle, veilige omgeving nodig. Het is dus belangrijk dat jij laat merken dat je onvoorwaardelijk van je kindje houdt, ook als hij boos, verdrietig of bang is. Hierdoor leert hij dat emoties geuit mogen worden en ontwikkelt hij zich tot een empathisch en sociaal kind.

Volg de ontwikkeling van je kind via de peuterkalender >>