Prematuur kindje: wat als je baby te vroeg geboren wordt?

Wanneer is je baby prematuur?

Prematuur betekent letterlijk ‘vóór de rijpheid’. Een prematuur of te vroeg geboren baby is dus een baby die geboren wordt op het moment dat hij nog niet ‘rijp’ is. Je baby wordt te vroeg geboren als hij ter wereld komt voordat je 37 weken zwanger bent. Daarbij maken artsen het volgende onderscheid:

• Te vroeg geboren: je baby wordt geboren bij een zwangerschapsduur korter dan 37 weken
• Extreem te vroeg geboren: je baby wordt geboren bij een zwangerschapsduur korter dan 32 weken

Hoe het met je kindje gaat na de geboorte en welke zorg er dan nodig is, hangt erg af van de zwangerschapsduur waarbij hij geboren wordt. Kinderen die geboren worden onder de 32 weken, worden over het algemeen verzorgd in een centrum waar ook een neonatale intensive care afdeling (NICU) is.

Oorzaak vroeggeboorte

In Nederland wordt zo’n 7% van de baby’s te vroeg geboren. Vaak is niet duidelijk wat de oorzaak van een vroeggeboorte is. Het kan komen door een complicatie tijdens de zwangerschap. Soms kunnen artsen besluiten dat het voor jou en/of je kindje veiliger is om hem eerder geboren te laten worden, bijvoorbeeld als je pre-eclampsie of HELLP hebt. Je kan er zelf dus niks aan doen als je kindje te vroeg geboren wordt.

Start bij een prematuur kindje

De eerste periode na de geboorte is extra zwaar en emotioneel als je een prematuur kindje hebt. Je baby is kleiner dan je verwacht had, heeft uitgebreide zorg nodig en er is veel onzekerheid voor jullie als ouders.

Uiterlijk prematuur kindje

Te vroeg geboren baby’s zien er in principe net zo uit als voldragen baby’s, ze zijn helemaal af. Wel zijn ze erg klein en fragiel en missen ze nog wat babyvet. Hierdoor kan je kindje er kwetsbaar uitzien. Bij heel vroeg geboren kindjes kan het huidje nog wat rood en glanzend zijn in plaats van roze.

De neonatologieafdeling en NICU

Als je baby te vroeg geboren is, wordt hij verzorgd op de neonatologie afdeling of op de NICU. Hier kan gespecialiseerde zorg gegeven worden aan pasgeborenen. Op een NICU kunnen de kleinste baby’s beademd worden.

De neonatologieafdeling of NICU kan er beangstigend uitzien. Je premature kindje ligt in een couveuse of warmtebedje, heeft soms plakkers op zijn lijfje en ligt mogelijk aan verschillende snoertjes en slangetjes vast.

Deze dienen ervoor om je kindje goed in de gaten te houden, hem te ondersteunen bij de ademhaling of om hem te voeden. Het is ook mogelijk dat je kindje deze hulpmiddelen niet nodig heeft, dat hangt onder andere af van de zwangerschapsduur waarbij hij geboren wordt.

De couveuse

Een couveuse bootst zo goed mogelijk de warme baarmoeder na. Het is een ’bedje’ omgeven door transparant plexiglas. In dit ‘kamertje’ kan je kindje goed op temperatuur gehouden worden. Ook de luchtvochtigheid binnenin wordt gereguleerd en je baby kan erin verzorgd worden door speciale armsgaten. Zo koelt hij niet af tijdens de verzorging.

Uiteraard is het ook mogelijk om de couveuse open te klappen en je kindje eruit te tillen en vast te houden. Sommige premature kindjes hoeven niet in de couveuse, voor hen is een warmtebedje of zelfs een gewoon wiegje met wat kruiken voldoende.

Veel voorkomende medische problemen

Afhankelijk van de zwangerschapsduur waarbij jouw kindje is geboren, kunnen verschillende medische problemen optreden. Niet elke premature baby krijgt deze problemen. Andersom zijn er ook voldragen baby’s die op de neonatologieafdeling of NICU worden opgenomen omdat dit soort problemen ontstaan. De volgende problemen kunnen zich voordoen:

Onrijpheid van de longen

Over het algemeen zijn de longen vanaf ongeveer 34 weken zwangerschap goed uitgerijpt. Vóór deze leeftijd is de kans op ademhalingsproblemen groter en hebben baby’s vaak moeite om het zuurstofgehalte in het bloed zelf op peil te houden.

Door middel van ondersteuning van de ademhaling en extra zuurstof kunnen de longetjes hiermee geholpen worden. Daarbij wordt je kindje ook aan een monitor bevestigd ter controle van de ademhaling.

Geel zien

Normaal gesproken worden overtollige rode bloedcellen in de lever afgebroken. De lever van je premature kindje is nog onrijp waardoor het de afbraakproducten van rode bloedcellen nog niet goed verwerken. Hierdoor komt het stofje bilirubine in het bloed. Dit stofje veroorzaakt het geel zien en kan bij hele hoge waardes schadelijk zijn voor de hersenen en het gehoor. In het ziekenhuis controleren ze deze waarde nauwkeurig als je baby geel ziet.

Als de waarde van het bilirubine te hoog is, krijgt je baby een tijdje fototherapie. Dit betekent dat hij onder een UV-lamp komt te liggen. Het blauwe licht breekt het bilirubine af tot een ander stofje. Deze stof kan via de urine en ontlasting het lijfje van je kindje verlaten.

Groei en voeding

De darmen van pasgeboren baby’s zijn vaak nog onrijp en kunnen voeding soms nog niet goed verdragen. Als je baby te vroeg geboren is, wordt de voeding die hij krijgt langzaam opgehoogd. Drinken kost veel energie en het slikproces is nog onrijp. Hierdoor kunnen er voedingsproblemen zijn.

Ter ondersteuning krijgen sommige kindjes daarom tijdelijk voeding via een slangetje dat via de neus naar de maag (neusmaagsonde) gaat, of direct in het bloed via een infuus. Goed groeien is de eerste tijd namelijk heel belangrijk.

Temperatuur

Je premature kindje kan moeite hebben om zijn temperatuur op peil te houden. Dit is de reden dat hij in de couveuse ligt. Op deze manier verliest hij geen energie aan het op peil houden van zijn temperatuur. Geleidelijk aan is je baby steeds beter in staat dit zelf te reguleren.

Te laag suikergehalte

Je te vroeg geboren baby heeft minder reserves dan een voldragen baby. Hierdoor is de kans op een te laag suikergehalte (glucose) in het bloed hoog. Te lang een laag suikergehalte in het bloed kan schadelijk zijn voor de ontwikkeling van je kindje.

De glucosewaarde wordt na de geboorte bepaald. Om het suikergehalte op peil te houden, kan je kindje extra voeding of glucose via een infuus krijgen. Omdat het suikergehalte bij prematuren makkelijk daalt, wordt vaak preventief wat extra voeding gegeven.

Verminderde afweer

Het afweersysteem, dat je baby beschermt tegen virussen en bacteriën, is nog erg onrijp. Hierdoor is je baby vatbaarder voor infecties. Ook kan je te vroeg geboren kindje snel erg ziek worden. Daarom zullen artsen bij twijfels over een mogelijke infectie antibiotica via het infuus te geven.

Voorkomen is echter beter dan genezen. Vandaar dat de hygiënische maatregelen op een neonatologieafdeling zo belangrijk zijn.

Behandeling

De behandeling van een prematuur kindje is uitgebreid en complex. Wat er precies gebeurt, hangt heel erg af van de toestand van je baby. Over het algemeen is de behandeling erop gericht om bovenstaande problemen onder controle te krijgen en complicaties te voorkomen.

Om dit te bereiken, kan sondevoeding of medicatie via infusen worden gegeven en wordt je baby goed in de gaten gehouden. Dit gebeurt doordat allerlei waardes zoals bloeddruk, ademhaling, polsslag en temperatuur continu bewaakt worden met de monitor. Soms is het nodig om een operatie te doen.

Borstvoeding en een prematuur kindje

In de eerste weken heeft je premature kindje nog te weinig kracht om zelf uit je borst te drinken. De zuigreflex is ook nog niet sterk genoeg aanwezig. Volledig borstvoeding geven lukt dus waarschijnlijk nog niet, maar je kan eventueel wel kolven voor je kindje.

Door te kolven kan je kleine via een voedingssonde toch jouw moedermelk krijgen. Het helpt je kindje goed te groeien en biedt wat meer bescherming tegen infecties dan kunstvoeding. Vanaf 32 tot 34 weken zwangerschap is je baby in staat om zelf te leren drinken. In het begin zullen het nog hele kleine beetjes zijn.

Kangoeroeën

Is je kindje te vroeg geboren, dan kan je hem niet de hele dag tegen je aanhouden. Hij ligt een groot deel van de dag in de couveuse. Toch hebben jullie en je kindje behoefte aan lichamelijk contact met elkaar. Kangoeroeën is een manier waarop je dit kan doen: je kindje dicht tegen je blote huid aan houden met een deken eromheen en heerlijk knuffelen.

Dit is een fijn moment te midden van alle medische heisa en bovendien goed voor de binding met je kindje en het verlagen van stress. Jouw geur, warmte en hartslag zijn namelijk rustgevend voor hem. Helaas is dit huid-op-huidcontact niet altijd mogelijk. Er zijn nog meer manieren waarop je je kindje kan troosten en ondersteunen, bijvoorbeeld door hem in een foetushouding (in de couveuse) vast te houden. De verpleging op de afdeling kan je hier alles over vertellen.

Wanneer naar huis?

Afhankelijk van het moment van de geboorte, is je te vroeg geboren baby enkele dagen tot enkele weken of zelfs maanden opgenomen in het ziekenhuis. Over het algemeen mag je kindje naar huis als hij zichzelf goed op temperatuur kan houden, alles zelf drinkt, goed groeit en geen van de bovenstaande problemen heeft.

Meestal worden vroeg geboren kindjes na het ontslag gevolgd op de poli. Afhankelijk van de zwangerschapsduur en hoe het gaat met jullie en je baby, kunnen jullie ook begeleid worden door de fysiotherapeut en psycholoog om de ontwikkeling en groei te vervolgen.

Gevolgen lange termijn

Wat de te vroege start van je baby voor gevolgen heeft op lange termijn, is afhankelijk van meerdere factoren en verschilt ook sterk per kindje. De zwangerschapsduur waarbij hij geboren is en de medische problemen die hij in de eerste weken heeft gehad, spelen daarbij een belangrijke rol.

Te vroeg geboren kinderen kunnen op latere leeftijd tegen problemen met de gezondheid of de ontwikkeling aanlopen, maar dit hoeft niet. Er zijn ook genoeg ‘prematuren’ die nergens meer last van hebben.

TOP-programma

In veel ziekenhuizen bestaat een speciaal nazorgprogramma voor prematuren, het TOP-programma. Dit staat voor Transmurale Ontwikkelingsondersteuning voor Prematuren. Hierbij krijg je op een ontspannen en prettige manier ondersteuning thuis. Een speciale kinderfysiotherapeut komt bij je thuis om jullie te begeleiden in de omgang met je premature kindje. Ook bekijkt hij of zij de ontwikkeling van je kindje en geeft nuttige tips.

Door deze vroege begeleiding worden ontwikkelingsprobemen in de toekomst hopelijk voorkomen. Veel ouders van te vroeg geboren kinderen zijn enthousiast over dit programma. Je kan bij jullie ziekenhuis informeren naar de mogelijkheden.

Tips voor als je een prematuur kindje hebt

Als je papa en mama wordt van een prematuur kindje, ga je door een heftige en emotionele periode. Je kindje heeft het zwaar, maar voor jullie is het ook erg moeilijk. Deze tips kunnen je helpen in deze hectische tijd:

• Zorg goed voor jezelf. Je hebt van nature de neiging om je alleen maar met je baby bezig te houden en de zorgen daaromheen. Zorg er ook voor dat je zelf aan je rust en gezonde voeding toekomt. Des te fitter ben jij om er voor je kindje te zijn.
• Vraag hulp. Zijn er praktische zaken waar je niet aan toekomt? Schakel je familie of vrienden in, die staan vast graag voor jullie klaar.
• Maak gebruik van hulp vanuit het ziekenhuis. Maatschappelijk werkers en psychologen zijn doorgaans standaard betrokken bij de zorg voor ouders van zieke of te vroeg geboren kindjes. Maak hier laagdrempelig gebruik van, ze zijn er voor jullie.
• Maak foto’s. Geniet ook van de kleine geluksmomentjes en maak hier foto’s van. Dit is goed voor je verwerking. Je kan ook een dagboekje bijhouden als je dat fijn vindt.
• Zoek lotgenoten. Er zijn verenigingen voor ouders van premature kindjes waar je ervaringen uit kan wisselen, bijvoorbeeld de vereniging Care4Neo.
• Geef jezelf de tijd. Je moet het gebeurde verwerken, bij thuiskomst moeten jullie allemaal weer wennen aan de nieuwe situatie en elkaar opnieuw leren kennen. Geef jezelf hier de tijd voor, het is helemaal niet raar als je het af en toe nog moeilijk hebt.
• Geef je baby de tijd. Zijn hersenen zijn nog wat onrijp en veel prikkels verwerken is nog lastig. Doseer daarom jullie activiteiten thuis en buitenshuis en zorg voor rust en regelmaat. Je kindje is snel moe en heeft nog veel rust nodig.
• Zoek op tijd hulp. De geboorte van een baby is een grote gebeurtenis die je leven verandert. Zeker wanneer het niet loopt zoals je had gedacht, kan dit moeilijk zijn. Merk je dat het lastig blijft om hiermee om te gaan, zoek dan op tijd hulp bij je huisarts, consultatiebureau of kinderarts.
• Heb oog voor je gezin. De zorgen rondom een prematuur kindje kunnen je opslokken, maar misschien zijn er nog andere broertjes en zusjes. Probeer er ook voor hen en je partner te zijn.
• Geborgen in bed. veel premature kindjes slapen fijn met een opgerolde handdoek of hydrofiele luier tegen hun ruggetje aan. Dit geeft het geborgen gevoel wat ze in je baarmoeder zo fijn vonden.

Wil je meer gedetailleerde informatie over premature kindjes? Kijk dan eens op Couveuseouders.nl