Zwangerschapsdiscriminatie op het werk

Wat is zwangerschapsdiscriminatie?

Zwangerschapsdiscriminatie is het benadelen van een werkneemster omdat zij zwanger is of net moeder is geworden. Als je baas je bijvoorbeeld ontslaat of je contract niet verlengt vanwege je zwangerschap, maakt hij zich schuldig aan discriminatie. Ook bij een sollicitatie afgewezen worden vanwege je zwangerschap is verboden.

Je hebt als werkende zwangere een aantal rechten. Je werkgever hoort deze in acht te nemen. Doet hij dit niet, dan benadeelt dat jou en is er sprake van zwangerschapsdiscriminatie. Dit geldt tijdens je hele zwangerschap en tot zes weken na het einde van je bevallingsverlof.

Regelgeving werk en zwangerschap

In Artikel 1 van de Wet Gelijke Behandeling staat een verbod op het discrimineren van vrouwen op grond van hun zwangerschap. Concreet betekent dit het volgende:

• Verbod op vragen naar zwangerschap. Bij een sollicitatiegesprek mag de werkgever niet vragen naar je kinderwens, zwangerschap of hoe je de kinderopvang hebt geregeld. Je bent ook niet verplicht om het te vertellen als je zwanger bent. Vraagt de werkgever hier toch naar? Dan hoef je geen antwoord te geven.
• Absoluut opzegverbod. Tijdens je zwangerschap en je verlof mag je niet ontslagen worden. Het is ook verboden om een tijdelijk contract niet te verlengen omdat de werkneemster in verwachting is. Helaas gebeurt dit laatste in de praktijk wel vaak. Werkgevers voeren dan andere redenen aan voor het niet verlengen.
• Verbod op het wijzigen van functie of salaris. Als je terugkomt op je werk na je verlof, heb je recht op de functie die je had voordat je met verlof ging. Ook mag je werkgever je salaris niet veranderen of je verplichten minder uren te werken.
• Verplicht beleid voeren. Je werkgever is verplicht om een beleid op te stellen dat actief discriminatie van zwangere werkneemsters tegengaat.
• Recht op zwangerschaps- en bevallingsverlof. Je werkgever is verplicht om jou met verlof te laten gaan. De kosten hiervoor draagt het UWV, dus het bedrijf lijdt er financieel niet onder. Je hebt recht op minimaal 16 weken zwangerschapsverlof.

Uitzonderingen

Er zijn een aantal uitzonderingen op deze wet. In sommige gevallen ziet de wet je ontslag niet als zwangerschapsdiscriminatie. Je werkgever kan je dan ontslaan, zelfs als je in verwachting bent:

• Op staande voet. Als jij iets hebt gedaan wat onacceptabel is, zoals fraude plegen of stelen van het bedrijf, mag je ook tijdens je zwangerschap ontslagen worden.
• Het bedrijf gaat failliet. Als het bedrijf failliet gaat of jouw afdeling moet worden opgeheven, mag je ontslagen worden. Tenzij je al met verlof bent, dan moet je wettelijk tot zes weken na terugkomst in dienst blijven.
• Je tijdelijke contract loopt af. Werkgevers zijn niet verplicht om je contract te verlengen. Zwangerschap mag echter nooit de reden zijn dat je contract niet wordt verlengd.
• Je bent uitzendkracht met een uitzendbeding. In veel gevallen ben je als uitzendkracht minder goed beschermd. Je mag door het uitzendbeding worden ontslagen als je de werkzaamheden waarvoor je bent aangenomen niet meer kan doen. Zwangerschap kan hier een reden voor zijn.
• Je zit nog in je proeftijd. Tijdens je proeftijd gelden er soepelere regels voor ontslag. Ook hier geldt echter dat je zwangerschap nooit de reden mag zijn voor je ontslag.

Je rechten en plichten tijdens en na je zwangerschap

Zodra je aan je werkgever hebt verteld dat je in verwachting bent, heb je een aantal rechten op de werkvloer. Deze rechten mag je werkgever je niet weigeren. Als je benadeeld wordt omdat je gebruik maakt of wil maken van deze voorzieningen, is er sprake van zwangerschapsdiscriminatie.

Overleg goed met je werkgever hoe je tijdens je zwangerschap en na de bevalling zo prettig en veilig mogelijk kan werken. Zwangerschapsdiscriminatie gaat vaak onbewust, omdat werkgevers en werknemers niet goed op de hoogte zijn van de regels. Ook weten sommige werkgevers niet dat het UWV de kosten voor zwangerschapsverlof draagt.

Als je na je bevalling weer aan het werk gaat, is het nog steeds handig om met je werkgever in gesprek te blijven. Je hebt bijvoorbeeld recht op een plekje waar je genoeg privacy hebt om je kindje borstvoeding te geven of te kolven. Door tijdig aan te geven dat je hier gebruik van wil maken, geef je je werkgever voldoende tijd om maatregelen te treffen.

Door zelf te weten wat je rechten en plichten zijn, kan je op een goede manier in gesprek blijven en voorkom je vervelende situaties. Je zwangerschap is immers een leuke gebeurtenis, die niet overschaduwd zou moeten worden door stress over je werk.

Wat kan je doen tegen zwangerschapsdiscriminatie?

Helaas is zwangerschapsdiscriminatie vaak lastig te bewijzen. De meeste werkgevers dekken zich in door andere redenen te verzinnen voor het ontslag, waardoor het wel wettelijk toegestaan is. Ondanks alle wetgeving, komt zwangerschapsdiscriminatie nog zo’n 63.000 keer per jaar voor. Vermoed je dat je benadeeld wordt op basis van je zwangerschap, dan kan je verschillende dingen doen.

Je kan een verzoek tot beoordeling indienen bij het College voor de Rechten van de Mens. Zwangerschapsdiscriminatie valt hierbij onder discriminatie op basis van geslacht, omdat alleen vrouwen zwanger kunnen worden.

Het CRM bekijkt je klacht en probeert te bepalen of er inderdaad sprake is van discriminatie. Dit lukt door gebrek aan bewijs niet altijd, maar het kan je helpen als je je ontslag wil aanvechten bij de rechter. Je staat dan sterker, omdat een onafhankelijk orgaan al heeft geoordeeld dat er sprake is van discriminatie. Als het College oordeelt dat er onwettelijk gehandeld is, maken ze de naam van het bedrijf openbaar.

Ben je onterecht ontslagen, dan kan je dit aanvechten in de rechtbank. Als je gelijk krijgt, wordt je ontslag nietig verklaard. Je bent dan voor de wet al die tijd in dienst gebleven en je hebt dus ook recht op je achterstallige salaris. Wanneer je kan bewijzen dat er sprake is van discriminatie, heb je bovendien vaak recht op een schadevergoeding.

Maak in ieder geval altijd melding van de (mogelijke) discriminatie bij het CRM. Dit kan ook anoniem, als je dat prettiger vindt.

Wat kan je doen als je partner te maken heeft met zwangerschapsdiscriminatie?

Als partner is het nog lastiger te beoordelen of je zwangere vrouw te maken heeft met discriminatie. Het is daarom belangrijk om hierover met elkaar te praten en signalen te herkennen. Merk je dat de sfeer op het werk bij je partner minder is, of dat haar contract opeens verandert? Dit kunnen tekenen zijn. Neem je partner hierbij vooral serieus. Een luisterend oor kan al veel helpen. Bij twijfel kan je altijd contact opnemen met het College voor de Rechten van de Mens.