Wat mag je niet eten en drinken als je zwanger bent?
Wat mag je niet eten als je zwanger bent en wat kan je wel veilig eten? Veel zwangere vrouwen vragen zich dit af. Tijdens je zwangerschap is het belangrijk om te letten op wat je eet. Zo kan je ongeboren kindje zich ontwikkelen tot een gezonde baby.
Geschreven door de redactie van 24Baby
Laatste update 25 april 2022
Wat mag je niet eten als je zwanger bent en wat wel?
Sommige voedingsmiddelen kan je beter niet eten tijdens je zwangerschap. Er kunnen stoffen in zitten die jou ziek kunnen maken of die een gezonde ontwikkeling van je kindje in gevaar kunnen brengen. Wat mag je niet eten tijdens je zwangerschap en wat wel?
Hét e-book over voeding tijdens je zwangerschap
Ben je zwanger? Dan is gezond eten extra belangrijk. Wat kan je beter niet eten? En hoe zorg je dat je alle nodige voedingsstoffen binnenkrijgt? Je leest het allemaal in ons e-book.
Kaas: wat mag je niet eten als je zwanger bent en wat wel?
Elke dag ongeveer 30 gram (1,5 plak) kaas eten past in een gezond eetpatroon. Eet het liefste 10+, 20+ of 30+ kaas. Hierin zit minder verzadigd vet en meer calcium. Je ongeboren baby heeft calcium nodig voor een gezonde botgroei. Ook mozzarella, verse geitenkaas en hüttenkäse zijn gezonde keuzes.
Download onze app
#1 zwangerschaps- en baby-app
Geen ‘au lait cru’
Staat er ‘au lait cru’ op de verpakking van kaas? Dan is de kaas met rauwe melk bereid en kan de listeria bacterie erin zitten. Deze bacterie kan schadelijk zijn voor je ongeboren kindje. Je kan deze kaas daarom beter niet eten tijdens je zwangerschap. Bij rauwmelkse kazen gaat het vooral om schimmelkazen, maar kijk ook op de verpakking van verse brie, mozzarella of kaas van de boer. Als er niets op de verpakking staat, is het veilig.
Eet je buiten de deur, bijvoorbeeld bij vrienden of in een restaurant? Dan is het slim om het na te vragen voor de zekerheid.
Bekijk het volledige overzicht kaas >>
Vis tijdens je zwangerschap
Regelmatig vis eten tijdens je zwangerschap is gezond. Er zitten veel vitamines, mineralen, eiwitten, ijzer en gezonde vetten in. Deze voedingsstoffen helpen je baby om zijn hersenen en zenuwstelsel goed te ontwikkelen.
Niet alle vis is geschikt om te eten als je zwanger bent. In rauwe en gerookte vis en rauwe schaal- en schelpdieren kan de listeria bacterie zitten. Je kan daarom producten zoals gerookte zalm en bepaalde soorten sushi beter even laten staan.
Vacuüm verpakte vis zijn een extra risico, omdat deze vis vaak lang bewaard wordt. Ook oesters en andere rauwe schaal- of schelpdieren kan je om die reden beter niet eten. Mosselen die gekookt zijn, kan je wel zonder risico eten.
In sommige vissoorten, zoals vette vis, kunnen dioxines en zware metalen zitten. Dit zijn schadelijke stoffen die ongezond zijn als je er veel van binnenkrijgt. Daarom is het beter om vette vis maximaal twee keer per week te eten. Ook de vissoorten hieronder kan je beter niet vaker dan één tot twee keer per week op het menu zetten.
Eerder werd gedacht dat in vis uit blik minder zware metalen zitten. Uit onderzoek blijkt dat er geen verschil zit in zware metalen in verse vis of ingeblikte vis. De blikjes kan je dus ook beter laten staan als je zwanger bent.
Bekijk het volledige overzicht vis >>
Vlees tijdens je zwangerschap
De meeste soorten vlees kan je veilig eten als je zwanger bent. In vlees zit ijzer, eiwit en vitamine B1, B6 en B12. Deze voedingsstoffen geven jou extra energie. Ook helpen ze bij de ontwikkeling en groei van je baby.
Rauw vlees, zoals tartaar of carpaccio, kan je beter niet eten. Er zitten mogelijk ziekteverwekkers in, zoals toxoplasma gondii of listeria. Deze kunnen voedselinfecties veroorzaken en schadelijk zijn voor je baby. Dit geldt ook voor rauwe of gedroogde vleeswaren zoals chorizo, filet americain, rookvlees, rauwe ham (bijvoorbeeld parmaham, serranoham), ossenworst, rosbief, salami en theeworst.
In lever zit veel vitamine A. Te veel vitamine A verhoogt de kans op aangeboren afwijkingen bij je kindje. Daarom kan je het beste zo min mogelijk leverproducten eten. Eet je toch graag af en toe een boterham met leverworst of paté? Houd het dan bij maximaal één boterham per week. Zo voorkom je dat je te veel vitamine A binnenkrijgt.
TIP: Mis je de boterhammen met paté? Kies dan voor een boterham met vegetarische paté. Dit kan je wel veilig eten tijdens je zwangerschap.
Welke kruiden mag je niet eten als je zwanger bent?
De meeste kruiden kan je gewoon eten als je zwanger bent. Sommige kruiden kunnen zelfs helpen om zwangerschapskwaaltjes te verminderen. Kamille en gember kunnen bijvoorbeeld helpen tegen misselijkheid.
Toch zijn er ook kruiden die je beter niet kan eten als je zwanger bent. Hier zitten plantengifstoffen in. Deze beschermen de plant in de natuur tegen ‘vijanden’. Krijg je te veel van deze gifstoffen binnen? Dan kan dit schadelijk zijn voor je baby. De volgende kruiden kan je beter niet eten tijdens je zwangerschap:
- Aloë vera
- Boerenwormkruid
- Engelwortel (dong quai)
- Hoefblad
- Komkommerkruid
- Salie
- Smeerwortel
- Kruidenpreparaten (pillen, drankjes of poeders die bijvoorbeeld kalmerend werken, je eetlust remmen of je slaap verbeteren)
Van sommige kruiden, zoals basilicum, peper, venkel en nootmuskaat kan je beter niet te veel gebruiken. Als je het in normale hoeveelheden gebruikt, kan je het wel eten. Wissel zoveel mogelijk af met andere kruiden. Daarmee voorkom je dat je te veel van één kruid binnenkrijgt.
Ook in kaneel zitten plantengifstoffen die schadelijk kunnen zijn voor je baby. Zorg er daarom voor dat je niet te veel kaneel binnenkrijgt. Houd het bijvoorbeeld bij maximaal drie plakjes ontbijtkoek of één kopje kaneelthee per dag. Van pepernoten of kruidnoten mag je 2 gram per kilo die je weegt per dag.
Koffie tijdens je zwangerschap
In koffie zit cafeïne. Dit stofje neemt vermoeidheid weg en maakt je oplettender. Een grote hoeveelheid cafeïne is mogelijk schadelijk tijdens je zwangerschap. Zo wordt er gedacht dat te veel cafeïne mogelijk de kans op een miskraam verhoogt. Ook zou je baby een lager geboortegewicht kunnen hebben als je meer koffie drinkt dan aangeraden wordt.
Het advies is om niet meer dan 200 mg cafeïne per dag binnen te krijgen. Dit staat gelijk aan één tot twee kopjes per dag. Dit hangt af van de soort koffie en de maat van je kopje. Het is nog beter om tijdens je zwangerschap helemaal geen koffie te drinken.
LET OP: In verschillende soorten frisdrank en thee zit ook cafeïne. Wees hier voorzichtig mee en kies zo mogelijk een cafeïnevrije soort.
Thee tijdens je zwangerschap
Als je zwanger bent, kan je veilig thee drinken. Wel is het goed om op te letten voor welke thee je kiest. Zoethoutthee en sterrenmix kunnen voor een hoge bloeddruk zorgen. In anijsthee en venkelthee zitten plantengifstoffen. Drink daarom van deze theesoorten maximaal één tot twee koppen per dag.
Ook is het goed om op te letten dat je niet te veel cafeïne binnenkrijgt. Het advies is om niet meer dan drie tot vier koppen thee (van 200 ml) met cafeïne per dag te drinken. Gebruik je een grotere mok? Dan is het beter om het bij twee koppen thee met cafeïne per dag te houden.
Roken en alcohol
Roken en het gebruik van alcohol is allebei erg slecht voor je baby. Het vergroot de kans op een miskraam en vroeggeboorte. Ook heeft je kindje een grotere kans op het ontwikkelen van een lichamelijke of geestelijke afwijking. Zo loopt je kindje bij het drinken van alcohol het risico op FAS (Foetaal Alcohol Syndroom). Geen alcohol drinken en stoppen met roken is daarom erg belangrijk.
Wat mag je nog meer niet eten als je zwanger bent?
Als je zwanger bent, kan je beter niet te veel drop eten. In drop zit veel zout. Dit kan je bloeddruk verhogen. Een hoge bloeddruk vergroot de kans op zwangerschapsvergiftiging. Eet daarom niet meer dan twee tot drie dropjes per dag.
Deze producten kan je beter helemaal niet eten:
- Pimba (of kalebaskalk). Pimba is een kleisoort die kan helpen tegen misselijkheid. Het bevat veel gevaarlijke stoffen, zoals metalen. Gebruik het daarom niet. Veilige voedingsmiddelen die soms ook helpen tegen misselijkheid zijn kamille en gember.
- Rauw ei. In rauw ei kunnen ziekmakende bacteriën zitten. Daarom kan je beter geen producten met rauwe eieren eten, zoals zelfgemaakte tiramisu. Ook kan je tijdens je zwangerschap beter geen zachtgekookte eieren eten.
- Rauwe kiemgroente. Op rauwe kiemgroente, bijvoorbeeld taugé of alfalfa, kunnen bacteriën zoals E. coli en salmonella voorkomen. Eet kiemgroente daarom niet rauw, maar dompel het vijf seconden onder in kokend water of wok het mee met je maaltijd.
Gezond eten tijdens de zwangerschap
Je kindje heeft gezonde voedingsstoffen nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Deze haalt hij uit wat jij eet. Daarom is het tijdens je zwangerschap extra belangrijk om gezond te eten en op je voeding te letten. Wanneer je afwisselend eet, zorg je ervoor dat jij en je baby genoeg belangrijke voedingsstoffen, zoals vitamines en mineralen, binnenkrijgen.
Je kan afwisselend eten door bijvoorbeeld af te wisselen met verschillende soorten groente en fruit. Kies daarnaast het liefst voor volkoren producten. Verder is het belangrijk om genoeg water en (cafeïnevrije) thee te drinken. Ook is het goed om regelmatig verse vis te eten als je zwanger bent.
Bereiding van je eten tijdens je zwangerschap
Niet alleen wat je eet is belangrijk, maar ook hoe je eten tijdens je zwangerschap klaarmaakt. Zo kan je vlees en vis het beste helemaal gaarbakken. Met de hitte dood je bacteriën die schadelijk kunnen zijn.
Zijn keukenspullen in contact gekomen met rauw vlees of rauwe vis? Gebruik ze dan niet meer voor ander voedsel. Zorg er ook voor dat ze niet in contact komen met gaar vlees of ander eten. Zo heb je minder kans dat je schadelijke bacteriën binnenkrijgt. Was groente en fruit goed voordat je het eet of bereidt. Ook hierop kunnen schadelijke bacteriën zitten.
Het is slim om extra voorzichtig te zijn met verse producten, zoals vleeswaren en rauwkostsalades. Bewaar deze niet te lang. Heeft voedsel een ‘te gebruiken tot’-datum en is deze voorbij? Gooi het eten dan weg, ook al ziet het er nog goed uit. Daarmee voorkom je dat je bedorven voedsel eet.
Tips bij voeding tijdens je zwangerschap
Deze tips kunnen je helpen om gezond, afwisselend én lekker te eten tijdens je zwangerschap.
- Drink genoeg water. Vocht vasthouden is een zwangerschapskwaaltje waar veel vrouwen last van hebben. Wanneer je genoeg drinkt, houdt je lichaam minder vocht vast. Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar door elke dag ongeveer twee liter water te drinken, kan je lichaam vocht sneller verwijderen.
- Vries maaltijden in. Voel je je goed en heb je zin om een tijdje in de keuken te staan? Maak dan wat maaltijden op voorraad die je kan invriezen. Zo zorg je ervoor dat je ook op mindere dagen gezond en afwisselend kan eten.
- Wissel verschillende smaken af. Door verschillende kruiden en andere voedingsmiddelen met elkaar af te wisselen, zorg je voor een gezond eetpatroon tijdens je zwangerschap. Daarnaast went je baby al in je buik aan het voedsel dat jij eet. Veel afwisseling vergroot dus de kans dat je kindje een echte alleseter wordt.
- Zoek naar gezonde keuzes. Mis je bepaalde voeding tijdens je zwangerschap? Zoek dan naar gezondere of andere keuzes die je kan maken. Je kan je broodje bijvoorbeeld veilig beleggen met vegetarische filet americain. Met cafeïnevrije koffie, thee of cola kan je toch van je favoriete drankje genieten. En wat dacht je van mocktails, om zonder zorgen te genieten van een bijzonder drankje tijdens een feestje?
Recepten
Vind je het lastig om te bepalen wat je wel en niet mag eten? Hier vind je heerlijke en voedzame zwangerschapsrecepten die we speciaal voor jou hebben samengesteld: zwangerschapsrecepten
Deskundige Vraag & Antwoord
Mag je oestersaus eten als je zwanger bent?
Goede vraag, het eten van rauw schaal- en schelpdieren tijdens de zwangerschap wordt afgeraden. Naar mijn idee mag je wel kant-en-klare oestersaus eten. Naast het feit dat de saus gepasteuriseerd is, zal je er niet veel oesters in terugvinden!
Ik heb een eetprobleem waarbij ik alleen maar dingen eet die ik lekker vind. Is dit schadelijk voor mijn baby?
Als je alleen lekkere dingen (koek, snoep, chips?) wel binnen kan houden, en eigenlijk geen gezonde dingen eet, dan is dat zorgelijk.
Tijdens je zwangerschap ’neemt’ je baby doorgaans gewoon wat hij of zij nodig heeft van jou, waardoor jijzelf tekorten kan oplopen. Een voorbeeld daarvan zou kunnen zijn dat je tanden en je botten verzwakken omdat je niet voldoende calcium (kalk) en vitamines binnen krijgt. Maar dat is niet alles.
Een van de aanbevelingen voor een zwangere is bijvoorbeeld dat ze een paar keer per week vette vis eet. Dat is in het bijzonder van belang voor een gezonde hersengroei bij de baby. Verder is het van belang voldoende groente en fruit te eten, omdat dit belangrijke bronnen zijn van vitaminen en mineralen. Als dit voor jou een probleem is, neem dan in ieder geval dagelijks een multivitaminepil, speciaal voor zwangere vrouwen. Deze zijn bij iedere drogist verkrijgbaar.
Houd in gedachten dat als je gezonde voeding eet, je daarmee de kans op een gezonde baby alleen maar vergroot. Mocht er dan onverhoopt toch iets aan de hand zijn met je baby, dan zal je je in ieder geval niet hoeven afvragen of dit aan jouw voeding gelegen heeft. Bovendien heeft jouw baby er straks belang bij om een gezonde moeder te hebben. Ook dat is dus een reden om (zeker nu) goed voor jezelf te zorgen.
Ik ben 7 weken zwanger en krijg weinig vitaminen binnen. Ik eet een overdosis chocolade en koekjes en heb geen fut om gezond te koken. Kan ik hierdoor een miskraam krijgen?
Je vraagt of jouw eetpatroon schadelijk is voor jouw kindje. In deze fase valt dat wel mee, het kindje neemt wat het nodig heeft van jou. Als het in de beginfase fout zou gaan met je zwangerschap heeft dat niets met jouw eetpatroon te maken.
Realiseer je dat je geen enkele controle hebt over het feit of jouw kindje levensvatbaar is of niet. Waar je wel controle over hebt, is of je straks, als je weet dat je zwangerschap voortgezet wordt, een gezond lijf en een goede conditie hebt. Daar kan je nu al iets voor doen, maar dat betekent wel dat je jezelf wat dat betreft aan moet pakken. Jijzelf kan namelijk wel tekort komen door je slechte eetpatroon, de gevolgen daarvan kunnen kwalijk zijn.
Door de suikers en het vet uit de chocolade voel je je futloos, je hebt geen zin om te koken en je neemt dus maar weer iets makkelijks om te eten. Op die manier houd je jezelf daarin gevangen. De eerste stap is het overmatige chocoladegebruik te minderen. Er is overigens niks mis met een stukje chocola af en toe, ik neem aan dat je met een overdosis echt heel veel bedoelt.
Ga elke dag minimaal een half uur wandelen. Je lichaam zal daardoor een stofje aanmaken dat vergelijkbaar is met het ‘gelukshormoon’ dat je aanmaakt als je iets zoets of iets vettigs (chocola!) eet, je knapt echt op van wandelen!
Dwing jezelf om dagelijks op min of meer vaste tijden te eten, zorg voor voldoende groente, fruit en zuivel, en een stukje vlees, vis of kip. Een uitgebreidere beschrijving van wat je dagelijks zou moeten eten vind je elders in deze rubriek. Als je deze richtlijnen zoveel mogelijk volgt zul je je niet alleen lichamelijk beter voelen, ook je schuldgevoel zal afnemen omdat je weet dat je doet wat je kan doen om goed voor jezelf en daarmee ook voor je kindje te zorgen. Richt je de komende weken op dat doel, het zal je afleiding bieden.
Ik ben zwanger, is het gebruik van gebroken lijnzaad schadelijk?
Lijnzaad kan je gerust gebruiken tijdens je zwangerschap, zij het met mate. Als je voorheen een eetlepel per dag nam kan je dat ook nu blijven doen. Goed voor de stoelgang, je huid en je haar, maar ook voor de baby. Houd één eetlepel wel als maximum aan en gebruik geen gemalen lijnzaad.
Essentiële vetzuren zoals linolzuur en alfa-linoleenzuur spelen een cruciale rol bij de hersenontwikkeling van je baby, die vooral tijdens de laatste 3 maanden van de zwangerschap en tijdens de eerste levensjaren plaatsvindt. Deze vetzuren worden niet in het lichaam aangemaakt en moeten dus via de voeding opgenomen worden.
Bij zwangerschap wordt aangeraden om meer van deze essentiële vetzuren aan het voedingspatroon toe te voegen door het eten van groene groenten (vooral postelein), lijnzaad, lijnzaad- en raapzaadolie en vette vis.
Mag je als je zwanger bent zoetjes gebruiken en zo ja, hoeveel?
Suiker kan een probleem zijn als je op een gezonde manier je zwangerschap door wilt komen. Je gebruikt er al snel te veel van. Zoetjes zijn een goed alternatief, al is de vraag natuurlijk of je daarvan ook te veel binnen kan krijgen.
Over het algemeen is het zo dat zoetstoffen geen kwaad kunnen, als de aanvaardbare dagelijkse hoeveelheid (ADI) niet overschreden wordt. Het feit dat je zwanger bent maakt wat dat betreft geen verschil, zolang je onder de aanvaardbare dagelijks dosis blijft wordt het als veilig beschouwd voor jou en voor je baby.
De meest voorkomende zoetstof is aspartaam, de ADI daarvan is 40mg per kg lichaamsgewicht. Ik zou daarbij voor alle zekerheid uitgaan van je gewicht voorafgaand aan je zwangerschap.
Cyclamaat is een andere veelgebruikte zoetstof. Om onder de ADI van cyclamaat te blijven moet je je beperken tot 11 zoetjes met 40mg cyclamaat per tablet. Er zijn ook frisdranken die cyclamaat bevatten, daarvan mag je maximaal 7 glazen drinken. Dat betekent uiteraard wel dat je daarnaast niet ook nog zoetjes of toetjes met cyclamaat mag gebruiken.
