Informed consent tijdens je bevalling: wat is het?

Wat is informed consent?

Informed consent rondom de bevalling betekent dat je goed geïnformeerd toestemming kan geven voor de medische keuzes rondom je bevalling. Letterlijk vertaald betekent het ‘geïnformeerde toestemming’. Om informed consent te kunnen geven, is het belangrijk dat je arts de volgende dingen met je bespreekt:

• Een beschrijving van de voorgestelde behandeling
• De voordelen en risico’s ervan
• Andere mogelijke behandelingen die je kan krijgen
• De voordelen en risico’s van deze andere mogelijkheden
• Een check of je dit allemaal goed begrepen hebt

Geïnformeerd toestemming geven

Voor een medische handeling is jouw toestemming nodig. Je kan pas spreken van echte toestemming als je alle informatie hebt gekregen om te kunnen beslissen of je een bepaalde behandeling wil of niet. Je weet dan duidelijk wat je rechten en mogelijkheden zijn. Daarom moet een arts of verloskundige je altijd eerst goed informeren voor hij of zij om je toestemming vraagt.

Wil je bijvoorbeeld wel of geen pijnbestrijding gebruiken? Vind je het goed dat er een vacuümpomp gebruikt wordt als de bevalling niet snel genoeg gaat? Of dat de verloskundige af en toe voelt hoeveel ontsluiting je hebt? Door je tijdens je zwangerschap te laten informeren over zulke dingen, kan je keuzes maken waar je zelf achter staat.

Een bevalling verloopt vaak niet zoals je van tevoren had bedacht. Je kan dus niet vooraf alles bespreken en overal over nadenken. Wel is het belangrijk dat je behandelaar je betrekt bij beslissingen en voldoende uitleg geeft. Daarna moet jij aan kunnen geven hoe jij erover denkt. Vaak gebeurt een informed consent dus niet door letterlijk toestemming vragen en krijgen. Het verloopt vaak natuurlijk door een duidelijke manier van praten met elkaar die ervoor zorgt dat je op één lijn zit met je behandelaar. Daarbij neemt je behandelaar je altijd mee in de beslissingen die genomen moeten worden.

Informed refusal

Wil je na de uitleg van je verloskundige of gynaecoloog liever niet dat een bepaalde medische handeling bij je wordt uitgevoerd? Dan heb je het recht om de behandeling te weigeren. Dit wordt ook wel informed refusal genoemd, geïnformeerde weigering.

Handelen zonder informed consent

Soms ontstaat er tijdens een bevalling een spoedsituatie waarbij meteen ingegrepen moet worden. In zulke situaties heeft een arts soms geen tijd om uitgebreid informatie te geven en naar toestemming te vragen. Hij of zij kan dan voorstellen om een bepaalde behandeling toch te doen, ook al wil je deze misschien liever niet. Bijvoorbeeld door te vragen: “Een spoedkeizersnede is veiliger voor uw kindje, gaat u hiermee akkoord?” Wanneer je bij je keuze blijft om geen toestemming te geven, mag een behandeling niet doorgaan.

Ben jij bewusteloos en was vooraf niet duidelijk wat jouw mening over een behandeling was? Dan zal je arts zelf de beslissingen nemen die hem of haar het beste lijken. Dit kunnen levensreddende beslissingen zijn. Dan hoeft je arts niet te wachten op jouw toestemming.

Waarom is informed consent rondom je bevalling belangrijk?

Tijdens je bevalling voeren zorgverleners medische handelingen bij je uit. Het gaat om jouw lichaam en jouw kindje. Jouw goed geïnformeerde toestemming voor deze handelingen is daarom nodig. Er zijn verschillende redenen waarom dit zo belangrijk is.

Betere voorbereiding op de bevalling

Je bevalling is vaak een heftige gebeurtenis, waarbij er veel op je afkomt. Eén tot drie procent van de vrouwen ervaart de bevalling zelfs als zo heftig, dat ze een posttraumatische stressstoornis (PTSS) ontwikkelt. Hierbij speelt onvoldoende of onduidelijke uitleg vaak een grote rol. Praat je tijdens je zwangerschap met je verloskundige of gynaecoloog over je bevalling? Dan heb je een beter idee van wat je te wachten kan staan.

Op één lijn zitten met je behandelaar

Een goede vertrouwensband met je behandelaar is onmisbaar tijdens je zwangerschap en bevalling. Wanneer je weet dat je op deze persoon kan steunen, zitten jullie samen op één lijn. Dit zorgt ervoor dat je meer rust en vertrouwen hebt tijdens de bevalling. Ook kan het voorkomen dat er tijdens of na de bevalling problemen ontstaan tussen jou en je behandelaar.

Gevoel van controle

Omdat elke bevalling anders is, weet je van tevoren niet hoe die van jou zal verlopen. Soms is er tijdens de bevalling geen tijd om rustig over een keuze na te denken. Juist daarom is het goed om tijdens je zwangerschap al na te denken over de keuzes die je mogelijk moet maken. Hierdoor heb je meer het gevoel dat je in control bent, wat zelfvertrouwen geeft. Ook kan dit je na de bevalling helpen om deze gebeurtenis een plekje te geven.

Gevoel van respect en steun

Wanneer je gaat bevallen, kan je het gevoel krijgen dat je de controle uit handen moet geven. Tijdens je bevalling ben je kwetsbaar. Daarom is het extra belangrijk dat je je gesteund, gehoord en gerespecteerd voelt. Een informed consent geeft je het gevoel dat je serieus genomen wordt.

Hoe zorg je voor informed consent?

Je bereikt een informed consent tijdens je bevalling door in gesprek te gaan met je verloskundige of gynaecoloog. Deze kan je vertellen wat de voor- en nadelen en de gevolgen zijn van bepaalde keuzes. Dit zijn voorbeelden van keuzes waarover je met hem of haar kan nadenken:

• Waar wil je bevallen: thuis, in het ziekenhuis of in een geboortecentrum?
• Wil je gebruik maken van pijnbestrijding?
• Mag je getoucheerd worden tijdens de bevalling en zo ja, hoe vaak?
• Voor welke redenen mogen je vliezen gebroken worden?
• Vind je het goed dat de gezondheid van je baby in de gaten wordt gehouden met een CTG?
• Mogen er verloskundigen of gynaecologen in opleiding bij je bevalling aanwezig zijn?
• Vind je het goed dat je weeënopwekkers krijgt als dat nodig is?
• In welke houding denk je te willen bevallen?
• Wat zijn de voor- en nadelen van een vacuümpomp, tang of knip als de bevalling lang duurt?
• Wil je na de bevalling een injectie met oxytocine om veel bloedverlies te voorkomen?
• Wil je de navelstreng laten uitkloppen?
• Hoe snel na de bevalling wil je dat je kindje onderzocht wordt?

Klacht indienen

Er komt steeds meer aandacht voor informed consent rondom de bevalling. Toch gebeurt het helaas nog regelmatig dat vrouwen niet genoeg betrokken worden bij de medische beslissingen die gemaakt worden. Ook voelen zwangere of bevallende vrouwen zich soms niet genoeg gehoord of gerespecteerd.

Heb jij iets vervelends meegemaakt tijdens je bevalling? Dan kan je een klacht indienen en/of je verhaal delen via de website van Stichting Bevallingstrauma. Zo zorg je ervoor dat er over dit onderwerp gepraat wordt. Ook helpt het zorgverleners om hun manier van werken te verbeteren.

Tips rondom informed consent tijdens je bevalling

Met je verloskundige of gynaecoloog praten over je bevalling is belangrijk om een informed consent te bereiken. Maar wat kan je nog meer doen om goed geïnformeerd te bevallen? Deze tips kunnen je helpen.

• Schrijf vragen op. Loop je tijdens je zwangerschap tegen vragen aan? Schrijf ze op, zodat je ze niet vergeet. Je kan ze dan tijdens je volgende controle stellen. Vraag ook gerust om extra informatie of uitleg als je iets niet begrijpt of het moeilijk vindt om een bepaalde keuze te maken.
• Zet een geboorteplan op papier. In een geboorteplan schrijf je op wat jouw wensen zijn rondom je bevalling. Je weet van tevoren niet hoe je bevalling verloopt. Toch is het goed om alvast te bedenken wat je graag wel of juist niet zou willen. Zo kan je goed geïnformeerd keuzes maken.
• Zoek betrouwbare informatie. Het is belangrijk dat je bij het zoeken naar informatie gebruik maakt van betrouwbare bronnen. Je verloskundige kan je vertellen waar je informatie kan vinden die je kan vertrouwen.
• Volg een bevalcursus. Bij een bevalcursus bereid je je voor op je bevalling en bespreek je wat hierbij komt kijken. Samen met andere cursisten kan je ideeën uitwisselen over zwanger zijn en bevallen. Dit kan je helpen om een mening te vormen over keuzes die je moet maken.
• Bespreek je wensen met je partner. Heb je een partner? Dan is het goed om met hem of haar te praten over je wensen. Zo kan je partner je tijdens de bevalling beter ondersteunen en met je meedenken.
• Praat er met anderen over. Met vriendinnen, vrienden en familieleden praten over hun ervaringen rondom de bevalling kan helpen om een informed consent te bereiken. Zijn er dingen die zij achteraf liever anders hadden gezien? Of die zij tijdens hun bevalling graag hadden willen weten? Door hierover te praten, ga je beter geïnformeerd je bevalling in.