Relacteren: wat is het en hoe werkt het?

Wat is relacteren?

Relacteren is het opnieuw of uit het niets op gang brengen van je borstvoeding. Dit kan je doen na een paar weken of maanden geen borstvoeding gegeven te hebben. Maar je kan ook relacteren wanneer je nooit borstvoeding hebt gegeven of zelfs nooit zwanger bent geweest.

Je melkproductie op gang brengen kan een ingewikkelde en lange weg zijn. Zeker wanneer borstvoeding geven een tijd geleden is of je het nog nooit hebt gedaan. Daarom is het goed om hierbij hulp in te schakelen. Een lactatiekundige kan je helpen en je adviseren hoe jij het in jouw situatie het beste kan aanpakken.

Wanneer relacteren?

Je kan verschillende redenen hebben om te gaan relacteren. Soms lukt het niet om meteen na de bevalling borstvoeding te geven. Bijvoorbeeld door gezondheidsproblemen bij jou of je kindje. Of omdat het jou na de bevalling mentaal niet lukt, bijvoorbeeld door een kraambedpsychose of postnatale depressie. Borstvoeding geven kan dan heel moeilijk zijn of het kan je op dat moment tegenstaan. Het is dan mogelijk om later alsnog te proberen om je melkproductie op gang te brengen.

Ook wanneer je niet de biologische moeder van je baby bent, kan je proberen te relacteren. Zo kan ook jij je kindje voeden. Bijvoorbeeld wanneer je een meemoeder bent of een geadopteerd kindje hebt. Je hoeft niet vruchtbaar te zijn om te kunnen relacteren. Ook hoef je geen eierstokken of baarmoeder te hebben. Het hormoon dat je melkproductie op gang brengt, wordt namelijk aangemaakt in je hersenen.

Lacteren tegenover relacteren: hoe werkt het normaal?

Wanneer je zwanger bent, bereiden je borsten zich voor op het geven van borstvoeding na de bevalling. Onder invloed van hormonen groeit het aantal melkklieren en raken je borsten beter doorbloed. Je lichaam bereidt zich dus voor op het geven van borstvoeding. Dit helpt je bij een goede start.

Heb je nog geen borstvoeding gegeven of is dit weken tot maanden geleden? Dan mis je die natuurlijke voorbereiding en hebben je borsten meer tijd nodig om het maken van melk op gang te krijgen. Ze zullen vaker gestimuleerd moeten worden hiervoor. Het kan weken duren voordat er een beetje melk uit je borsten komt. Wanneer borstvoeding geven nog niet zo lang geleden is, komt je melkproductie waarschijnlijk wel sneller op gang.

Niet alleen voor jou kost het tijd om aan relacteren te wennen. Ook bij je baby kan dit een tijdje duren. Is je baby bijvoorbeeld al aan de fles gewend? Dan bestaat de kans dat hij de borst weigert. Dit kan ervoor zorgen dat het relacteren niet lukt.

Voordelen van relactatie

Relacteren kan verschillende voordelen hebben:

• Samen borstvoeding geven. Is je partner de biologische moeder van jullie kindje? Dan kan het fijn zijn om samen borstvoeding te geven. Jullie bouwen dezelfde band op met je baby en kunnen het voeden afwisselen.
• Betere hechting. Tijdens borstvoeding geven maakt je lichaam oxytocine aan, het knuffelhormoon. Dit hormoon zorgt voor een betere hechting tussen jou en je baby. Ook het huid-op-huidcontact tijdens het voeden helpt hieraan mee.
• Gezonde voeding voor je kindje. Moedermelk past zich aan je kindje aan. Je baby krijgt dus altijd de juiste voedingsstoffen binnen. Ook beschermt het ‘witte goud’ tegen maagdarm- en luchtweginfecties en verkleint het de kans op een middenoorontsteking.

Hoe werkt het?

Relacteren kan erg zwaar zijn en is meestal niet eenvoudig. Het op deze manier op gang brengen van je moedermelk gebeurt vooral door vaak te kolven of je baby vaak aan te leggen.

Tijdens het kolven of aanleggen worden de zenuwuiteinden in je tepels en tepelhoven geprikkeld. Hierdoor gaat er een seintje naar je hersenen, wat ervoor zorgt dat je lichaam prolactine en oxytocine aanmaakt. Oxytocine zorgt voor de toeschietreflex: er stroomt melk naar je tepel. Prolactine zet je melkklieren aan het werk, zodat deze melk gaan aanmaken.

Hoe vaker je borsten gestimuleerd worden, hoe sterker ze reageren op prolactine. Je borsten gaan dan meer melk aanmaken. Vaak kolven of aanleggen is daarom belangrijk. Hoe vaak precies, hangt af van jouw situatie. Een lactatiekundige kan je vertellen wat in jouw geval het beste is.

Hoe groot is de kans dat relacteren lukt?

Hoe groot de kans van slagen precies is, valt moeilijk te zeggen. Verschillende factoren spelen hierbij een rol. De kans dat het lukt om te relacteren, hangt onder andere af van deze factoren:

• De leeftijd van je kindje.
• Hoelang je eerder hebt gevoed.
• Hoelang geleden je borstvoeding hebt gegeven.
• Hoeveel tijd en motivatie je hebt.
• Hoe makkelijk je baby kan overschakelen.
• De manier waarop je je kindje aanlegt.

Medicijnen of kruiden gebruiken

Lukt het met alleen kolven en aanleggen niet om je melkproductie op gang te krijgen? Of wil je hier graag een hulpmiddel bij gebruiken? Dan zijn er verschillende medicijnen en kruiden die kunnen helpen bij het op gang brengen van de borstvoeding.

Domperidon, een medicijn tegen misselijkheid, wordt hier regelmatig voor gebruikt. Ook sommige soorten van de anticonceptiepil kunnen helpen. Een kruid dat kan helpen is fenegriek. Wil je een kruid of medicijn gaan gebruiken? Doe dit dan altijd in overleg met een lactatiekundige of arts.

Relactatie en bijvoeding geven

Vaak lukt het ondanks relacteren niet om tijdens de voedingsmomenten genoeg melk aan te maken voor je baby. Zeker in het begin. Je zal je kindje dan bijvoeding moeten geven. Dit kan eerder afgekolfde melk zijn of kunstvoeding.

Je kan bijvoeding geven met een lepeltje of een borstvoedinghulpset. Je plakt met zo’n set een klein slangetje bij je tepels. Wanneer je kindje goed aanhapt, zal hij aan dit slangetje en aan je tepel zuigen. Zo worden je tepels tijdens het voeden toch gestimuleerd. Ook zorgt het ervoor dat je baby niet gewend raakt aan een flessenspeen.

Tips om van relacteren een succes te maken

Wil je om wat voor reden dan ook gaan relacteren? Deze tips kunnen je helpen om het te doen slagen.

• Gebruik een professionele pomp. Je kan bij het relacteren het beste een elektrische, dubbele borstkolf gebruiken. Deze kan je kopen, maar ook huren. Check bij je zorgverzekering of je dit (voor een deel) vergoed krijgt.
• Houd je baby in de gaten. Twijfel je of je baby genoeg borstvoeding binnenkrijgt? Weeg je kindje dan wat vaker, zodat je de groei goed in de gaten kan houden. Ook kan je wat vaker bij de weegmomenten op het consultatiebureau langsgaan.
• Neem een paar dagen vrij. Relacteren kost veel tijd en doorzettingsvermogen. Daarom is het fijn om een paar dagen vrij te nemen, zodat je je alleen hierop kan richten. Ook kan je dan veel tijd samen met je kindje doorbrengen. Dit zorgt ervoor dat je lichaam meer oxytocine aanmaakt.
• Leg je kindje half slapend aan. Maak je je baby wakker en leg je hem half slapend aan? Dan hapt hij automatisch beter aan. Dit wordt ook wel droomvoeden genoemd.
• Probeer verschillende manieren van aanleggen. Je baby goed aanleggen zorgt ervoor dat hij de melk beter uit je borst krijgt. Ook worden je tepels dan zo goed mogelijk geprikkeld. Hoe je dit het beste kan doen, lees je in het artikel over aanleggen.
• Gebruik het liefst geen fopspeen. Wanneer je bezig bent met relacteren, kan je je kindje het beste geen fopspeen aanbieden. Bied in plaats daarvan je borst aan als je merkt dat je baby behoefte heeft om te zuigen. Is je kindje erg gehecht aan de speen? Dan kan je hem dit troostmiddel beter niet afnemen.
• Eet en drink gezond. Voor een goede melkproductie is het belangrijk dat je gezond eet en veel drinkt. Drink iedere dag 1,5 tot 2 liter water en zorg dat je genoeg vitamines binnenkrijgt. Sommige vrouwen merken dat havermout eten helpt voor een betere productie.
• Geef het de tijd. Ben je bezig met relactatie? Wees dan niet teleurgesteld als je niet meteen het resultaat merkt waarop je gehoopt had. Het kan een tijd duren voordat je borsten melk gaan aanmaken.
• Zoek steun bij je omgeving. Wanneer je gaat relacteren, kost dit veel tijd en energie. Je bent een groot deel van de dag bezig met kolven of borstvoeding geven. Daarom is het fijn om mensen in je omgeving te hebben die jou werk uit handen nemen en je ondersteunen.
• Denk aan jezelf. Merk je dat het relacteren je te veel energie kost? Vergeet dan niet om aan jezelf te denken. Hoe fijn het ook is om je kindje borstvoeding te kunnen geven, een gezonde mama is het belangrijkst. Blijf daarom niet te lang doorgaan als je merkt dat het je te veel wordt.