Freinetschool: kinderinspraak en gemotiveerd leren

Kinderen zitten in de kring op een Freinetschool

De Franse leraar Célestin Freinet merkte dat zijn leerlingen niet erg gemotiveerd waren. Daarom bedacht hij een onderwijsvorm waarbij kinderen veel inspraak hadden. De nadruk lag meer op doen dan op instructies volgen. Dit was de basis van de freinetschool. Wat houdt deze onderwijsvorm in en hoe weet je of hij bij je kindje past?

Wat is de freinetschool?

De freinetschool is een type basisonderwijs dat uitgaat van de nieuwsgierigheid van kinderen. Er is geen vast lesprogramma. Iedere dag bespreekt de leerkracht wat de kinderen bezighoudt. Op basis daarvan besluiten de leerlingen en de docent samen wat ze die dag gaan leren. Om aan de normen van de onderwijsinspectie te voldoen, zijn er wel vaste momenten voor rekenen en taal.

Er is op de freinetschool veel aandacht voor sociaal contact. De kinderen zitten bijvoorbeeld met verschillende leerjaren door elkaar. De besluitvorming gaat democratisch. Ouders, leraren en leerlingen mogen samen bepalen in welke klas ze komen en wat er geleerd wordt. Daarnaast zijn verhalen, natuur en handvaardigheid erg belangrijk.

Een dag op de freinetschool

Voor de leerlingen begint de dag in een kring. Hier bespreken ze wat hen bezighoudt. Regelmatig lezen ze zelfgeschreven verhalen aan elkaar voor. Op basis van die gesprekken bedenken de leerkracht en de kinderen samen wat ze die dag verder willen onderzoeken.

In verschillende groepjes gaan de kinderen vervolgens aan de slag met hun project. Hiervoor is in en rond het schoolgebouw alle mogelijkheid. Zo is er meestal een werkbank aanwezig, een plek om te koken en voldoende natuur buiten. Dit kan je kindje allemaal gebruiken om uit te zoeken hoe de wereld werkt. De docent geeft hierbij sturing, maar laat de leerlingen ook vrij om zelf dingen te ontdekken.

Aan het einde van de dag komen de leerlingen weer bij elkaar in de kring. Hierin bespreken ze wat er die dag in het klassendagboek komt. Ook dit mogen de kinderen zelf bepalen. Uiteindelijk is het klassendagboek of de klassenkrant een mooi document om te zien hoe je kindje en zijn klasgenoten zich ontwikkelen.

Verschillen met de reguliere basisschool

Het belangrijkste verschil tussen de freinetschool en het reguliere onderwijs is de hoeveelheid inspraak van de leerlingen. Daarnaast verschilt de freinetschool op de volgende punten van regulier onderwijs:

Creativiteit. Leerlingen in het freinetonderwijs besteden veel tijd aan creatieve opdrachten. Zo maken ze een klassenkrant of een weblog. Daarnaast leren ze handenarbeid. Zo verwerken ze wat ze tijdens de lestijd hebben geleerd.
Gemengde klassen. De klassen worden bij deze onderwijsvorm niet ingedeeld op leeftijd. Er wordt veel gewerkt met graadklassen. Twee opeenvolgende groepen worden dan gecombineerd. Zo zijn kinderen het ene jaar de jongste, en het jaar daarna de oudste.
Veel zelfstandigheid. Je kindje moet veel zelfstandig doen. Hij moet iets bedenken om tijdens de klassenvergadering te vertellen. Vervolgens moet hij zelf de plannen uitvoeren om hier meer over te leren. Een vaste lesmethode is er meestal niet, maar de docent brengt natuurlijk wel structuur aan.
Geen cijfers. Op een freinetschool worden geen cijfers gegeven. Deze zouden de leerlingen beperken in hun ontdekkingsdrift.
Volwassenen en kinderen zijn gelijk. Volgens de leer van Freinet zijn kinderen en volwassenen gelijkwaardig. De leerkracht zal dus ook vrijwel nooit straffen uitdelen aan de kinderen.

Aansluiting op de middelbare school

Er zijn in Nederland maar heel weinig freinetscholen voor voortgezet onderwijs. De kans is dus groot dat je kind na de basisschool voor een andere onderwijsvorm zal kiezen.

De aansluiting gaat meestal soepel. De freinetschool moet net als andere scholen voldoen aan de eisen van de onderwijsinspectie. Wel kan het even wennen zijn voor je kind om op een andere manier les te krijgen. Ook leren uit boeken kan een overgang zijn. De meeste kinderen passen zich gelukkig weer snel aan.

Waar kan je rekening mee houden?

Denk je dat freinetonderwijs past bij jouw kindje? Ga dan eens langs bij een school die deze onderwijsvorm aanbiedt. Zo kan je zien of de school goed past bij jouw idee. Je kan met de volgende punten rekening houden wanneer je wil kiezen voor freinet.

Reistijd. Er zijn in Nederland niet zoveel scholen die freinetonderwijs aanbieden. Het is daarom goed mogelijk dat je verder moet reizen als je kind deze onderwijsvorm gaat volgen.
Veel ouderparticipatie. De freinetschool is een democratische gemeenschap. Ouders hebben veel inspraak en worden actief betrokken bij de lessen, de klasindeling en de ontwikkeling van de leerlingen. Het is verstandig om te bedenken of dit bij jou past.
Opvoeding. In het freinetonderwijs wordt kinderen geleerd om kritisch te zijn en hun eigen pad te trekken. Dit kan je thuis ook merken in het gedrag van je kind. Bedenk van tevoren of dit bij jouw opvoedstijl en ideeën over ontwikkeling past.
De docenten. De leerkracht is heel belangrijk voor een freinetschool. Hij of zij moet de inspraak van de leerlingen in goede banen kunnen leiden. Het is dus belangrijk dat je een goede klik hebt met het personeel op de school van je keuze.