Een verwend kind: hoe kan je dit voorkomen?

Wat is verwennen?

Verwennen betekent dat je je kind overlaadt met dat wat hij leuk (of lekker) vindt, of hem altijd zijn zin geeft. Er zijn verschillende vormen van verwennen:

• Pedagogisch verwennen. Hierbij krijgt een kind geen grenzen mee. Hij mag alles doen wat hij maar wil. Er wordt veel voor hem gedaan en geregeld terwijl hij bepaalde dingen zelf allang kan.
• Affectief verwennen. Een kind wordt overladen met liefde en aandacht. Hij hoeft nooit zelfstandig iets te doen en krijgt bij alles een compliment.
• Materieel verwennen. De meest bekende vorm van verwennen: een kind krijgt veel cadeaus of spullen, ook buiten feest- en verjaardagen om.

Hoe ontstaat een verwend kind?

Als ouder ben je misschien geneigd om je kind zijn zin te geven als hij in de peuterpuberteit belandt. Hij begint zijn eigen willetje te ontdekken en het lijkt alsof je over alles met hem in onderhandeling moet. Na de zoveelste driftbui is het verleidelijk om toe te geven aan het gedrag van je peuter. Dat is heel begrijpelijk, maar je kind moet wel leren dat hij niet altijd zijn zin krijgt. Grenzen en regels zijn belangrijk, ook voor later.

Als je je kindje te vaak zijn zin geeft, raakt hij hieraan gewend. Hij gaat het normaal vinden dat hij veel aandacht of spullen krijgt, zonder er veel moeite voor te hoeven doen. Hierdoor verandert zijn verwachtingspatroon: hij neemt met steeds minder genoegen en is minder snel tevreden. Dit ga je als ouder misschien weer overcompenseren, door hem nog vaker zijn zin te geven of om groter uit te pakken met een beloning. Deze vicieuze cirkel is vaak het begin van verwend gedrag.

Wanneer gaat verwennen te ver?

Tijdens het opgroeien moeten kinderen zich geliefd en gehoord voelen. Dit is goed voor hun zelfvertrouwen en ontwikkeling. Dat je van je kind houdt en dit laat merken, is juist goed.

Maar, er is een verschil tussen je liefde uiten en je kind verwennen. Het verschil zit hem vaak in hoe je laat merken dat je van je kind houdt. Het is bijvoorbeeld fijn om je kind een dikke knuffel te geven als hij iets goeds doet. Hij merkt dan dat hij gewaardeerd wordt en zal zijn goede gedrag waarschijnlijk herhalen. Maar hij hoeft niet bij elke kleine mijlpaal – of zomaar – een cadeautje te krijgen.

Hoe herken je een verwend kind?

Je herkent een verwend kind vaak aan zijn gedrag. Dit zijn een aantal signalen:

• Je kind kan niet goed delen, niet met jou als en niet met leeftijdsgenootjes
• Hij vraagt bij iedere gelegenheid om een cadeau of andere beloning
• Je kind wordt snel boos of gefrustreerd als hij zijn zin niet krijgt
• Er is steeds meer nodig om je kind tevreden te stellen
• Hij houdt weinig rekening met anderen

Dit gedrag is deels te wijten aan de peuterpuberteit. Als je kind in een fase zit waarin hij snel boos wordt en koppig is, hoeft het daarom niet gelijk te betekenen dat hij verwend is. Wel is het goed om dit gedrag in de gaten te houden en hier op de juiste manier op in te springen.

Gevolgen van een verwend kind

Als je kind verwend gedrag vertoont, kan dit gevolgen hebben voor zijn ontwikkeling, zowel nu als later. Hij kan moeite hebben of krijgen met:

• Samen spelen
• Omgaan met tegenslagen
• Zelfstandig worden
• Omgaan met geld
• Voor zichzelf denken
• Zich inleven in anderen
• Een gezond zelfbeeld ontwikkelen
• Realistische verwachtingen vormen
• Materiële zaken op de juiste waarde schatten

Tips om een verwend kind te voorkomen

Met de volgende tips kan je ervoor zorgen dat je je kind niet te veel verwent.

Positief gedrag belonen

Beloon je kind als hij ergens zijn best op heeft gedaan, maar gebruik beloningen niet om slecht gedrag te sussen. Positief gedrag hoef je ook niet altijd met iets materieels te belonen; een knuffel of compliment is vaak net zo waardevol of zelfs waardevoller.

Blijf consequent

Houd vol als je ‘nee’ zegt, hoe vaak je kind ook om een cadeautje of iets lekkers vraagt. Zo leert hij dat er grenzen zijn en dat ‘nee’ ook ‘nee’ blijft. Ook ervaart hij dat hij niet altijd zijn zin krijgt.

Leer je kindje delen

Laat je kind bijvoorbeeld anderen een cadeau geven als zij jarig zijn. Of doneer samen zijn oude speelgoed waar hij niet meer mee speelt. Zo ervaart hij dat hij een goed gevoel kan krijgen door iemand anders blij te maken. Laat je kind hiernaast wat vaker met andere kindjes spelen. Hierdoor leert hij op zijn beurt wachten en delen (ook al vindt hij dat misschien moeilijk).

Breng samen meer tijd door

Op de lange termijn hecht je kind meer waarde aan aandacht dan aan materiële spullen. Geef hem daarom liever meer tijd en aandacht in plaats van nieuw speelgoed. Dat komt niet alleen zijn ontwikkeling ten goede, maar ook jullie band.

Leer je kind om zich op iets te verheugen

Maak samen een verlanglijst voor zijn verjaardag of Sinterklaas. Of zoek samen een spaarpot uit waar hij kleingeld in kan doen. Zo leert je kind dat hij niet alles meteen krijgt en dat als hij iets graag wil, hij er zelf iets voor kan doen.

Geef een activiteit cadeau

Probeer je kind niet te overspoelen met nieuwe spullen, ook niet als hij jarig is. Ga in plaats daarvan samen iets leuks doen, bijvoorbeeld naar de dierentuin of een museum (en sla de cadeauwinkel een keer over). Minder kostbare activiteiten zoals een bezoek aan de kinderboerderij, het strand of de speeltuin om de hoek zijn overigens vaak net zo leuk. Zo maken jullie samen nieuwe herinneringen zonder dat hij verwend wordt met speelgoed of snoep.

Leer je kindje dat luxe niet vanzelfsprekend is

Als je kind regelmatig een cadeautje krijgt, zal hij denken dat dit normaal is. Het is echter goed dat hij leert dat deze luxe niet vanzelfsprekend is. Doe je regelmatig iets gezelligs samen of krijgt hij vaak een traktatie of cadeautje van opa en oma? Laat hem dan weten dat hij een echte bofkont is. Zo leert hij de dingen die hij krijgt meer te waarderen.

Geef je kind duidelijke keuzes

Laat hem uit twee opties kiezen: spelen met DUPLO of met het speelgoedkeukentje? Een appel of een mandarijn eten? Als hij eenmaal gekozen heeft, blijf je hierbij. Zo leer je hem dat hij een eigen mening mag hebben binnen de grenzen die jij voor hem stelt.

Laat je kind zelf dingen doen

Vanaf het moment dat je kind twee jaar is, komt hij in een fase terecht waarin hij alles zelf wil doen. Maak hier slim gebruik van. Laat hem zelf zijn schoenen uittrekken, zijn toetje opeten en zijn haren kammen. Waar nodig kan je helpen, maar door veel zelf te proberen, leert je kind op speelse wijze zelfstandig te worden. En waarschijnlijk is hij heel trots als hij het voor elkaar krijgt. Dat is weer een boost voor zijn zelfvertrouwen!

Leer je kind dat hij ook alleen kan spelen

Als je peuter wat ouder is, hoef je niet elk moment aan zijn zijde te zitten. Wissel samen spelen af met alleen spelen. Zo leert je kindje dat hij niet altijd aandacht van jou nodig heeft om plezier te hebben.

Maak afspraken met je omgeving

We kregen allemaal weleens bij een logeerpartijtje iets extra’s wat thuis niet mocht. En dat is ook niet erg. Toch is het goed om afspraken te maken met je omgeving, zodat je kind niet op andere plekken structureel te veel verwend wordt.